Quần đảo Trường Sa (
tiếng Anh: Spratly Islands;
giản thể: 南沙群岛;
phồn thể: 南沙群島;
Hán-Việt: Nam Sa Quần đảo;
bính âm: Nánshā Qúndǎo;
tiếng Mã Lai và
tiếng Indonesia: Kepulauan Spratly;
tiếng Tagalog: Kapuluan ng Kalayaan) là một tập hợp thực thể địa lý được bao quanh bởi những vùng đánh cá trù phú và có tiềm năng
dầu mỏ,
khí đốt thuộc
biển Đông. Tuy nhiên,
quần đảo này đang trong tình trạng tranh chấp ở các mức độ khác nhau giữa sáu bên là
Brunei,
Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan),
Malaysia,
Philippines,
Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa (Trung Quốc) và
Việt Nam. Ở cấp độ quốc tế, phạm vi của khái niệm Spratly Islands vẫn chưa được xác định rõ và đang trong vòng tranh cãi.
[3] Ở cấp độ quốc gia cũng có các cách hiểu khác nhau. Tuy
Đài Loan,
Trung Quốc và
Việt Nam trên danh nghĩa đều tuyên bố chủ quyền đối với toàn bộ quần đảo, nhưng khái niệm quần đảo Nam Sa trong nhận thức của Đài Loan và Trung Quốc là bao hàm toàn bộ các thực thể địa lý nằm bên trong phần phía nam của
đường chín đoạn. Đối với
Philippines, phạm vi tuyên bố chủ quyền của nước này bao trùm hầu hết quần đảo và được gọi là Nhóm đảo Kalayaan. Về phần
Malaysia, nước này đòi hỏi một số thực thể ở phía nam của quần đảo. Cuối cùng, chưa rõ
Brunei đòi hỏi cụ thể thực thể địa lý nào vì chỉ thấy nước này đưa ra yêu sách về
vùng đặc quyền kinh tế và
thềm lục địa mà trong vùng đó có vài thực thể thuộc
biển Đông.Tại
Hội nghị San Francisco năm 1951 về việc phân định các lãnh thổ hải đảo mà
Đế quốc Nhật Bản từng chiếm giữ, quần đảo Trường Sa là đối tượng tuyên bố chủ quyền của nhiều bên tranh chấp:
Liên hiệp Pháp,
Trung Quốc,
Đài Loan,
Philippines,
Malaysia và
Indonesia. Kết quả là Hội nghị không công nhận chủ quyền của quốc gia nào, quần đảo này được coi là vô chủ và càng gây ra tranh chấp dữ dội hơn sau này.Tất cả những nước tham gia tranh chấp này, trừ
Brunei, đều có
quân đội đồn trú tại nhiều căn cứ trên các đảo nhỏ và đá ngầm khác nhau. Năm
1956,
Đài Loan chiếm giữ đảo
Ba Bình. Đầu thập niên 1970,
Philippines chiếm 7 đảo và rạn đá phía đông quần đảo. Tháng 3 năm
1988,
Việt Nam và
Trung Quốc đụng độ quân sự tại ba rạn đá là
Gạc Ma,
Cô Lin và
Len Đao. Tháng 2 năm
1995 và tháng 11 năm
1998, giữa
Trung Quốc và
Philippines đã hai lần bùng phát căng thẳng chính trị do hành động giành và củng cố quyền kiểm soát
đá Vành Khăn của phía Trung Quốc. Dù rằng
Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển đã ra đời nhằm xác định các vấn đề về ranh giới trên biển nhưng bản thân Công ước không có điều khoản nào quy định cách giải quyết các tranh chấp về chủ quyền đối với đảo.
[4]