Sabah
Sabah

Sabah

Sabah (phát âm tiếng Mã Lai: [saˈbah]) là một trong hai bang của Malaysia nằm trên đảo Borneo (cùng với Sarawak). Bang được hưởng một số quyền tự trị trong hành chính, nhập cư và tư pháp khác biệt với các bang tại Malaysia bán đảo. Sabah nằm tại miền bắc đảo Borneo, có biên giới với bang Sarawak về phía tây nam, và giáp với phần đảo Borneo thuộc Indonesia hay còn gọi là Kalimantan về phía nam, bị chia tách qua biển với Lãnh thổ Liên bang LabuanViệt Nam ở phía tây và với Philippines về phía bắc và đông. Kota Kinabalu là thành phố thủ phủ và trung tâm kinh tế của bang. Các đô thị lớn khác tại Sabah là SandakanTawau. Theo điều tra nhân khẩu năm 2015 tại Malaysia, dân số bang là 3.543.500.[5] Sabah có khí hậu xích đạo, có các khu rừng mưa nhiệt đới với các loài động thực vật phong phú. Bang có một dãy núi dài tại phía tây là bộ phận của Vườn quốc gia Dãy Crocker. Sông Kinabatangan là sông dài thứ nhì tại Malaysia còn Núi Kinabalu là điểm cao nhất tại Sabah cũng như Malaysia.Con người định cư sớm nhất tại Sabah có thể là từ 20.000–30.000 năm trước dọc theo khu vực Vịnh Darvel trong hang Madai-Baturong. Lãnh thổ có quan hệ mậu dịch với Trung Quốc từ thế kỷ 14. Sabah nằm trong phạm vi ảnh hưởng của Vương quốc Brunei trong thế kỷ 15 và của Vương quốc Sulu trong thế kỷ 17–18. Sau đó Công ty Đặc hứa Bắc Borneo cai quản Sabah trong thế kỷ 19-20. Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, bang bị quân Nhật chiếm đóng trong ba năm, rồi trở thành một thuộc địa hoàng gia Anh vào năm 1946. Đến ngày 31 tháng 8 năm 1963, Sabah được người Anh trao quyền tự quản. Sau đó, Sabah trở thành một trong các thành viên sáng lập Liên bang Malaysia vào ngày 16 tháng 9 năm 1963 cùng với Sarawak, Singapore (bị trục xuất năm 1965), và Liên bang Malaya (Tây Malaysia). Tuy nhiên, Indonesia phản đối liên bang hóa, dẫn đến đối đầu giữa hai quốc gia trong hơn ba năm, và Philippines cho đến nay vẫn đe dọa sáp nhập bang.[20]Sabah sở hữu sự đa dạng về dân tộc, văn hóa và ngôn ngữ. Nguyên thủ của bang là thống đốc hay còn gọi là Yang di-Pertua Negeri, còn người đứng đầu chính phủ là thủ hiến (Chief Minister). Hệ thống chính phủ theo sát hệ thống nghị viện Westminster và có hệ thống cơ quan lập pháp bang vào hàng sớm nhất tại Malaysia. Bang được phân thành các tỉnh và huyện. Tiếng Mã Lai là ngôn ngữ chính thức của bang;[21][22]Hồi giáo là tôn giáo chính thức; song các tôn giáo khác có thể được hành đạo trong hòa bình và hài hòa tại bất kỳ nơi nào trong bang.[23] Sompoton là một nhạc cụ truyền thống nổi tiếng của Sabah. Lễ hội Văn hóa Dân gian Quốc tế Sabah là sự kiện văn hóa dân gian chủ yếu tại Malaysia. Sabah là bang duy nhất tại Malaysia tổ chức lễ hội Kaamatan.Sabah có nguồn tài nguyên phong phú, kinh tế bang có khuynh hướng xuất khẩu mạnh mẽ, chủ yếu dựa vào dầu khí, gỗ và dầu cọ. Các ngành kinh tế khác là nông nghiệp và du lịch sinh thái.

Sabah

Vương quốc Brunei thế kỷ 15–1882[11]
Hiệp ước Malaysia[17] 16 tháng 9 năm 1963a[18]
• Thủ hiến Musa Aman (BN)
Tên cũ Bắc Borneo
Nhật Bản chiếm đóng 1941–1945
Thủ phủ Kota Kinabalu
• Yang di-Pertua Negeri Juhar Mahiruddin
Mã bưu chính 88xxx[7] to 91xxx[8]
Trang web Trang web chính thức
• HDI (2017) 0,729 (trung bình) (13th)
Thuộc địa hoàng gia Anh 1946–1963
Tên cư dân Sabahan
Bắc Borneo thuộc Anh 1882–1941
• Tổng cộng 3.543.500
Biển số xe SA, SAA, SAB (West Coast)
SB (Beaufort)
SD (Lahad Datu)
SK (Sabah State Government)
SS (Sandakan)
ST (Tawau)
SU (Keningau)[10]
Tỉnh
Vương quốc Sulu 1658–1882[12][13]
Múi giờ MST[6] (UTC+8)
Tự quản 31 tháng 8 năm 1963[12][14][15][16]
Mã ISO 3166 MY-12
• Mật độ 49/km2 (130/mi2)
Mã điện thoại 087 (Inner District)
088 (Kota Kinabalu & Kudat)
089 (Lahad Datu, Sandakan & Tawau)[9]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Sabah ftp://ftp.fao.org/docrep/fao/009/j8167e/j8167e10.p... http://dlibrary.acu.edu.au/digitaltheses/public/ad... http://trove.nla.gov.au/newspaper/article/95540217 http://www.ww2australia.gov.au/behindwire/story_ma... http://awsassets.wwf.org.au/downloads/ic_the_human... http://borneobulletin.com.bn/ http://borneobulletin.com.bn/tawau-residents-suppo... http://www.bt.com.bn/2013/01/23/sabah-appreciates-... http://www.bt.com.bn/2013/03/07/sabah-and-sulu-cla... http://www.bt.com.bn/golden-legacy/2011/10/24/sear...