Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (
chữ Nôm: 越南民主共和, thường được viết tắt là
VNDCCH hay
DRV) hay
Bắc Việt Nam[lower-alpha 2] (
chữ Nôm: 北越南) theo tên quốc tế là một
nhà nước ở
Đông Nam Á, được
Hồ Chí Minh tuyên bố thành lập vào ngày
2 tháng 9 năm
1945 với thủ đô là
Hà Nội. Với Tổng tuyển cử năm 1946, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chính thức trở thành nhà nước có chủ quyền trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam
[7][8], được
Quốc hội Việt Nam khóa I thông qua mặc dù một số vùng
lãnh thổ sau đó bị các lực lượng ngoại quốc và
nhà nước khác
quản lý về hành chính trên thực tế. Cuối
Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất, lãnh thổ Việt Nam bị chia làm hai vùng tập kết quân sự tạm thời theo
Hiệp định Genève. Từ năm
1954–
1976, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là nhà nước độc lập theo
chủ nghĩa xã hội. Trong
Chiến tranh thế giới thứ hai,
Việt Nam từ chỗ là
thuộc địa của
Pháp đã trở thành
một chính phủ bù nhìn của
Nhật Bản sau khi Pháp đầu hàng và trao toàn bộ
Đông Dương cho
Phát xít Nhật Bản vào
tháng 3 năm
1945. Ngay sau khi
Nhật Bản đầu hàng quân Đồng Minh, bao gồm cả
Việt Minh ở
Việt Nam và
Cách mạng tháng 8 năm
1945 thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được tuyên bố thành lập tại
Hà Nội, chính quyền lâm thời được thiết lập trên toàn bộ đất nước. Chủ tịch
Hồ Chí Minh, người lãnh đạo
Việt Minh, trở thành người đứng đầu
chính phủ mới và đã ngay lập tức lên kế hoạch tổ chức cuộc
Tổng tuyển cử toàn quốc để Việt Nam có
chính phủ và
nhà nước chính danh. Ngay sau khi Pháp quay lại Việt Nam với sự hỗ trợ của Anh và Mỹ, thì
Kháng chiến chống Pháp đã nổ ra vào năm
1946. Sau 9 năm chiến tranh, năm
1954, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa giành thắng lợi,
Hiệp định Genève được ký kết giữa các bên tham chiến, Việt Nam tạm thời bị chia làm 2 vùng tập kết tạm thời, lấy
vĩ tuyến 17 làm ranh giới. Lực lượng quân sự của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tập kết về
miền Bắc Việt Nam, trong khi đó,
Quân đội Pháp và
Quân đội Quốc gia Việt Nam (thuộc Liên hiệp Pháp) tập kết về
miền Nam Việt Nam, quân Pháp sẽ rút hết khỏi Việt Nam sau 2 năm.
Hiệp định Genève xác định cuộc
tổng tuyển cử thống nhất lãnh thổ Việt Nam sẽ diễn ra vào năm
1956.
Người Pháp chấp nhận đề nghị của Thủ tướng
Phạm Văn Đồng, trưởng phái đoàn đàm phán Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
[9], là cuộc
tổng tuyển cử thống nhất sẽ được đặt dưới sự giám sát của các ủy ban tại chỗ
[10].
Hoa Kỳ không công nhận
Hiệp định Genève, đồng thời thực hiện "
Kế hoạch can thiệp" nhằm trợ giúp cho
Quốc gia Việt Nam (sau đó là Việt Nam Cộng hòa) từ chối thi hành tuyển cử
[11]. Năm 1955, cuộc trưng cầu dân ý đã phế truất Quốc trưởng Bảo Đại, sau đó
Việt Nam Cộng hòa được thành lập tại miền Nam Việt Nam do
Ngô Đình Diệm là Tổng thống. Đến hạn năm 1956, Ngô Đình Diệm tuyên bố từ chối thi hành tuyển cử, và cuộc tổng tuyển cử thống nhất Việt Nam đã không thể diễn ra, khiến lãnh thổ Việt Nam bị chia cắt.Trong
Chiến tranh Việt Nam (1955–1975), Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được sự hỗ trợ của các đồng minh ở phe
Xã hội chủ nghĩa gồm
Liên Xô và
Trung Quốc đã chiến đấu chống lại
quân đội của
Hoa Kỳ và các đồng minh (
Việt Nam Cộng hòa,
Australia,
Hàn Quốc,
Philippines,
Thái Lan và
New Zealand). Ở thời điểm cao trào của cuộc chiến,
Hoa Kỳ huy động tới 600.000 quân chiến đấu ở
miền Nam Việt Nam. Đây là một trong những cuộc chiến tranh khốc liệt nhất kể từ sau Thế chiến thứ 2, kéo dài 21 năm. Năm
1969, Chính phủ Cách mạng Lâm thời
Cộng hòa miền Nam Việt Nam ra đời (chính phủ do
Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam thành lập) và được Việt Nam Dân chủ Cộng hòa công nhận là chủ thể có chủ quyền pháp lý tại
miền Nam Việt Nam. Chính phủ Cộng hòa Miền Nam Việt Nam xem mình là đại diện của nhân dân
miền Nam trong cuộc chiến chống Mỹ, và không từ chối sự thống nhất
chủ quyền trên cả nước. Chiến tranh kết thúc với thắng lợi hoàn toàn của lực lượng
Cộng hòa Miền Nam Việt Nam cùng sự hỗ trợ của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào năm
1975. Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và
Cộng hòa Miền Nam Việt Nam là đại diện của hai nửa Việt Nam về mặt quản lý hành chính (
miền Bắc và
miền Nam) đã thống nhất về mặt Nhà nước thành
Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua cuộc
Tổng tuyển cử vào năm
1976.