Quốc gia Việt Nam (
chữ Nôm: 國家越南;
tiếng Pháp: État du Viêt Nam) là một chính phủ thuộc
Liên bang Đông Dương thuộc
Liên hiệp Pháp, tuyên bố chủ quyền toàn bộ lãnh thổ
Việt Nam, tồn tại trong giai đoạn từ giữa năm
1948 đến
1955. Thủ đô đặt tại
Sài Gòn, nhưng quốc trưởng
Bảo Đại lại sống và làm việc tại
Đà Lạt.Quốc gia Việt Nam được thành lập theo một thỏa thuận năm
1949 giữa Bảo Đại (cựu hoàng của
nhà Nguyễn) và
Tổng thống Pháp. Về mặt pháp lý, bản thỏa thuận này bị xem là bất hợp pháp, do
Bảo Đại đã thoái vị từ ngày 25/8/1945 và chỉ còn là một công dân bình thường nên ông ta không có tư cách pháp lý để thay mặt đất nước ký thỏa thuận với Pháp (đại diện hợp pháp của nước Việt Nam khi đó là Chính phủ
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do
Hồ Chí Minh làm Chủ tịch và đang tiến hành
kháng chiến chống Pháp). Việc thành lập Quốc gia Việt Nam được coi như một chiêu bài của
thực dân Pháp, nhằm thành lập
chính phủ bù nhìn để hợp thức hóa việc xâm lược
Việt Nam.
[2] Vì việc thỏa hiệp với Pháp,
Bảo Đại đã bị tòa án
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kết án phản quốc từ năm 1948.
[3]Về hình thức, quốc gia này gần như là một nước
quân chủ chuyên chế do chưa có
Hiến pháp và
Quốc hội với
Quốc trưởng là cựu hoàng
Bảo Đại (tương tự nhà nước
Lào và
Campuchia được Pháp công nhận ngay sau đó). Trong thực tế thì quyền cai trị vẫn thuộc về Pháp, với Cao ủy Pháp kiểm soát tài chính, thương mại, quân sự và chính sách đối ngoại của Quốc gia Việt Nam.
[4]Tháng 6/1954, sau thất bại ở
trận Điện Biên Phủ, Pháp rút quân khỏi
Việt Nam và ký tắt một hiệp ước dự định trao trả độc lập cho Quốc gia Việt Nam,
[5] nhưng với việc
Hiệp định Geneve diễn tiến quá nhanh và được ký chính thức giữa
Pháp và
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, bản hiệp ước ký tắt của Quốc gia Việt Nam đã không bao giờ được hoàn thành.
[6] Có quan điểm cho rằng chính phủ Pháp chỉ coi Quốc gia Việt Nam là một công cụ phục vụ cho họ, nên Pháp đã đàm phán và ký
Hiệp định Geneve với chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa mà không cần tham khảo ý kiến Quốc gia Việt Nam.
[3]Từ năm 1954, theo thỏa thuận của
Hiệp định Genève, chính quyền và các lực lượng quân sự của
Liên Hiệp Pháp (bao gồm Quốc gia Việt Nam) theo quân đội Pháp tập kết vào
miền Nam Việt Nam. Cuộc
trưng cầu dân ý vào năm 1955 đã phế truất Quốc trưởng Bảo Đại, đưa Thủ tướng
Ngô Đình Diệm trở thành Quốc trưởng. Sau đó Quốc trưởng Ngô Đình Diệm tổ chức bầu
Quốc hội Lập hiến cho Quốc gia Việt Nam. Quốc hội này đã ban hành Hiến pháp, đổi tên Quốc gia Việt Nam thành
Việt Nam Cộng hòa.