Vùng
Cận Đông cổ đại là quê hương của các nền
văn minh sơ khai trong một
khu vực gần tương ứng với vùng
Trung Đông hiện tại:
Mesopotamia (hay Lưỡng Hà) (gồm
Iraq ngày nay, đông nam
Turkey (Thổ Nhĩ Kỳ), tây nam
Iran, đông bắc
Syria và
Kuwait)
[1],
Ai Cập cổ đại,
Iran cổ đại (gồm
Elam,
Media,
Parthia và
Persia (Ba Tư)),
Anatolia/Tiểu Á và
Sơn nguyên Armenia (
miền Đông Anatolia của Thổ Nhĩ Kỳ,
Armenia, Tây Bắc
Iran, miền Nam
Georgia/Gruzia, và miền tây
Azerbaijan)
[2],
Vùng Levant (gồm
Syria ngày nay,
Lebanon (Liban),
Palestine,
Israel và
Jordan),
Cyprus (Cộng hòa Síp) và
Bán đảo Arabian (Ả Rập). Những nền văn minh ấy vừa có sắc thái riêng, vừa có sự kế thừa và phát triển, đồng thời tác động lẫn nhau. Vùng Cận Đông cổ đại được nghiên cứu trong các lĩnh vực
khảo cổ học vùng Cận Đông và
lịch sử cổ đại.Lịch sử của vùng Cận Đông cổ đại bắt đầu bằng sự trỗi dậy của người
Sumer trong thiên niên kỷ thứ 4 trước Công nguyên, mặc dù ý kiến về ngày kết thúc khác nhau. Tức là khoảng thời gian có thể kéo dài từ
Thời đại đồ đồng và
Thời đại đồ sắt ở khu vực, cho đến hoặc là cuộc chinh phạt của
Đế quốc Achaemenes vào thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên, mà sau lại bị chinh phạt bởi
Đế quốc Macedonia vào thế kỷ thứ 4 trước Công nguyên, hoặc là
các cuộc chinh phục của người Hồi giáo vào thế kỷ thứ 7 sau Công nguyên.Vùng Cận Đông cổ đại được coi là một trong những
cái nôi nền văn minh[3]. Chính ở đây, nền
nông nghiệp thâm canh quanh năm đã được thực hiện lần đầu tiên, dẫn đến sự gia tăng của các khu định cư đô thị dày đặc đầu tiên kéo theo sự phát triển của nhiều khái niệm xã hội quen thuộc, như
sự phân tầng xã hội,
quân chủ chuyên chế và
phong kiến tập quyền, tổ chức
tôn giáo và
đấu tranh vũ trang có tổ chức. Nơi đây cũng chứng kiến sự ra đời của
hệ thống chữ viết đầu tiên,
bảng chữ cái đầu tiên (
abjad), loại
tiền tệ đầu tiên trong lịch sử và
hệ thống pháp luật, cùng với những tiến bộ ban đầu đã đặt nền móng cho
thiên văn học và
toán học, đồng thời cũng phát minh ra
bánh xe.Trong suốt thời kỳ này, các quốc gia ngày càng trở nên rộng lớn, cho đến khi khu vực này bị kiểm soát bởi các đế quốc quân phiệt mà đã chinh phục nhiều nền văn hóa khác nhau.