USA

Tọa độ: 40°B 100°T / 40°B 100°T / 40; -100Hoa Kỳ (tiếng Anh: United States, viết tắt U.S.) hay Mỹ (America), tên đầy đủ là Hợp chúng quốc Hoa Kỳ[lower-alpha 2][17][19] (tiếng Anh: United States of America, viết tắt: USA), là một quốc gia cộng hòa lập hiến liên bang bao gồm 50 tiểu bang và 1 đặc khu liên bang. Quốc gia này nằm gần như hoàn toàn trong Tây Bán cầu với 48 tiểu bang lục địa, thủ đô là Washington, D.C., thành phố lớn nhất là New York. Hoa Kỳ nằm giữa Bắc Mỹ, giáp Thái Bình Dươngphía tây, Đại Tây Dươngphía đông, Canadaphía bắcMéxicophía nam. Tiểu bang Alaska nằm trong vùng tây bắc của lục địa Bắc Mỹ, giáp với Canada ở phía đông và Liên bang Nga ở phía tây qua eo biển Bering. Tiểu bang Hawaii nằm giữa Thái Bình Dương. Hoa Kỳ cũng có 14 vùng lãnh thổ hay còn được gọi là vùng quốc hải rải rác trong vùng biển CaribeThái Bình Dương. Nơi đấy từng là thủ đô lớn của Liên bang Xô ViếtVới 3,79 triệu dặm vuông (9.833.520 km²) và 327,1 triệu dân (2018), Hoa Kỳ là quốc gia lớn thứ 3 hoặc thứ 4 về tổng diện tích (xem phần địa lý để biết thêm chi tiết) và thứ 3 về dân số trên thế giới. Hoa Kỳ không có dân tộc chính thống hay đại diện mà hoàn toàn là quốc gia của người nhập cư, đây là một trong những quốc gia đa dạng chủng tộc nhất trên thế giới, do kết quả của những cuộc di dân đến từ nhiều quốc gia khác nhau trên toàn cầu.[20]Hoa Kỳ được thành lập ban đầu với 13 thuộc địa của Đế quốc Anh nằm dọc theo bờ biển Đại Tây Dương. Sau khi tự tuyên bố trở thành các "tiểu quốc độc lập", cả 13 cựu thuộc địa này đã đưa ra tuyên ngôn độc lập vào ngày 4 tháng 7 năm 1776. Các tiểu bang nổi loạn đã đánh bại người Anh trong Chiến tranh Cách mạng Mỹ, đây là cuộc chiến tranh thuộc địa giành độc lập thành công đầu tiên trong lịch sử.[21] Hội nghị Liên bang quyết định sử dụng bản Hiến pháp Hoa Kỳ hiện tại vào ngày 17 tháng 9 năm 1787. Việc thông qua bản hiến pháp một năm sau đó đã biến các cựu thuộc địa thành một phần của nước cộng hòa chung duy nhất. Đạo luật nhân quyền Hoa Kỳ gồm có mười tu chính án hiến pháp được thông qua năm 1791. Theo học thuyết Vận mệnh hiển nhiên, Hoa Kỳ bắt đầu công cuộc mở rộng lãnh thổ mạnh mẽ trên khắp Bắc Mỹ trong thế kỷ XIX.[22] Sự kiện này bao gồm việc tiêu diệt các dân tộc bản địa (Chiến tranh Da Đỏ), đánh chiếm những vùng lãnh thổ mới, và từng bước thành lập các tiểu bang mới.[22] Nội chiến Hoa Kỳ kết thúc với thắng lợi của lực lượng Chính phủ Liên bang đã đặt dấu chấm hết cho chế độ nô lệ cũng như sự chia rẽ tư tưởng tại nơi đây. Đến cuối thế kỷ XIX, Hoa Kỳ đã mở rộng sự ảnh hưởng lên toàn bộ Thái Bình Dương,[23] và rồi trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới từ đó cho tới nay.[24] Chiến thắng trong Chiến tranh Tây Ban Nha – Hoa Kỳ cùng Chiến tranh thế giới thứ nhất đã xác định vị thế cường quốc quân sự toàn cầu của Hoa Kỳ. Thắng lợi trong Chiến tranh thế giới thứ haiChiến tranh Lạnh tiếp tục khẳng định và giữ vững vị thế siêu cường toàn cầu của quốc gia này.Hoa Kỳ ngày nay là một quốc gia công nghiệp phát triển với kỹ nghệ tiên tiến, thành viên của hầu hết các tổ chức toàn cầu lớn (giữ vai trò lãnh đạo trong một vài tổ chức), trong số đó nổi bật như: Liên Hiệp Quốc (là nơi đặt trụ sở chính của tổ chức này), NATO (quốc gia sáng lập kiêm lãnh đạo), APEC, IAEA, Liên minh Tình báo Toàn cầu (nhóm Ngũ Nhãn), các nhóm G-7, G-8, G-20, Câu lạc bộ Paris, OECD, WTO,... Năm 2020, nền kinh tế Hoa Kỳ tiếp tục duy trì vị thế lớn nhất thế giới theo GDP danh nghĩa[25], xếp thứ 2 (sau Trung Quốc) theo sức mua tương đương[26], thu nhập bình quân đầu người đạt mức trung bình 63 nghìn USD/người, xếp hạng 5 toàn cầu[27], chỉ số phát triển con người (HDI) đạt mức rất cao, giữ hạng 17 toàn cầu[28], hạng 28 thế giới về chỉ số tiến bộ xã hội[29], đứng số 1 trên thế giới về tổng giá trị thương hiệu quốc gia[30], trong đó, hàng hóa Mỹ xếp hạng 10 thế giới về chỉ số thương hiệu[31], hạng 2 thế giới (chỉ sau Singapore) trong Báo cáo cạnh tranh toàn cầu[32], hạng 17 thế giới về chỉ số tự do kinh tế[33], đứng số 1 thế giới về sức mạnh quân sự tổng hợp[34] cũng như ngân sách quốc phòng[35][36]. Người dân Mỹ sở hữu hộ chiếu quyền lực hạng 7 trên thế giới[37][38]. Hoa Kỳ một trong những thị trường kinh doanh, tài chính, tiêu dùng lớn nhất[39][40] và có sức ảnh hưởng nhất trên toàn cầu với thị trường chứng khoán New York (NYSE) hiện đang là thị trường chứng khoán có mức vốn hoá lớn nhất thế giới[39], đồng Đô la Mỹ là loại tiền tệ được giao dịch nhiều nhất trên toàn cầu và đồng thời nơi đây cũng có số lượng tỷ phú cùng triệu phú đô la nhiều nhất thế giới[41][42]. Chính phủ Hoa Kỳ luôn dẫn đầu thế giới trong các khoản đầu tư trực tiếp[43] ra nước ngoài, đặc biệt là cho các nước đang phát triển, cũng như tài trợ cho các hoạt động nghiên cứu khoa học, học thuật và phát triển công nghệ.[44] Hoa Kỳ cũng đi đầu trong lĩnh vực khai phóng, khám phá vũ trụ, các ngành kinh tế dịch vụ, giáo dục (sở hữu nhiều trường Đại học không chỉ danh giá mà còn có tiềm lực tài chính lớn nhất trên thế giới)[45][46]giải trí (quê hương của 'Kinh đô' điện ảnh Hollywood và các giải thưởng điện ảnh hàng đầu như: Oscar, Quả cầu vàng, NYFCC). Đây là quốc gia đầu tiên thành công trong việc đưa con người đặt chân lên Mặt trăng cũng như sở hữu vũ khí hạt nhân, là một trong 5 thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, là siêu cường duy nhất còn lại sau Chiến tranh Lạnh cũng như trên thế giới hiện nay (sau sự sụp đổ của Liên Xô vào năm 1991). Quốc gia này vinh dự có số lượng công dân và tổ chức đoạt nhiều giải Nobel nhất trong lịch sử, thậm chí có số giải Nobel gần như nhiều nhất xét riêng trong từng lĩnh vực (ngoại trừ Văn học)[47]. Hoa Kỳ được hầu hết các quốc gia nhìn nhận như là một thế lực quân sự, văn hóa, chính trịkinh tế có sức ảnh hưởng lớn, sâu rộng nhất trên thế giới.[48]Mặc dù là một quốc gia tiên tiến, phát triển cao, tuy nhiên, xã hội Hoa Kỳ hiện đại cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức như: sự chênh lệch giàu nghèo, thất nghiệp, nạn xả súng bừa bãi và quản lý súng đạn lỏng lẻo, bất bình đẳng xã hội (như nạn phân biệt chủng tộc vẫn còn tồn tại), nhập cư bất hợp phápchi phí y tế - giáo dục đắt đỏ,...[49][50]

USA

• Điều tra 2010 308.745.538[8] (hạng 3)
Gini? (2013)  40,8[10]
trung bình
• Tuyên bố 4 tháng 7 năm 1776
Sắc tộc (2017)[2] Theo chủng tộc:
77,1% Da trắng
13,3% Da đen
5,6% Gốc Á
2,6% Khác/Đa chủng tộc
1,2% Bản địa
0,2% Thái Bình Dương
Chủng tộc thiểu số:
17,6% Tây Ban Nha hoặc Latinh
82,4% không phải gốc
Tây Ban Nha hoặc Latinh
• Chính trị cuối cùng thừa nhận 24 tháng 3 năm 1976
Ngôn ngữ quốc gia Tiếng Anh[b]
Thành phố lớn nhất Thành phố New York
40°43′B 74°00′T / 40,717°B 74°T / 40.717; -74.000
• Ước lượng 2019 328,239,523[7] (hạng 3)
Điện thương dụng 120 V–60 Hz
Chính phủ Liên bang tổng thống chế cộng hòa lập hiến
• Bình quân đầu người 62.606 USD[9] (hạng 7)
Tên dân cư Người Mỹ
• Mùa hè (DST) UTC−4 đến −10[d]
Cách ghi ngày tháng tt-nn-nn
nnnn.tt.nn[12]
Ngôn ngữ chính thức Không có ở
cấp liên bang[a]
Tên miền Internet
• Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi (D)
• Mặt nước (%) 4.66 (as of 2015)[6]
Mã ISO 3166 US
• Mật độ /km2 (hạng 179)
85/mi2
• Phó Tổng thống Kamala Harris (D)
• Chánh án Tối cao Pháp viện John Roberts
GDP  (PPP) Ước lượng 2018
Dân số  
Đơn vị tiền tệ đô la Mỹ ($) (USD)
• Đất liền 3.531.905 dặm vuông Anh (9.147.590 km2)
• Hiến pháp hiện hành 21 tháng 6 năm 1788
GDP  (danh nghĩa) Ước lượng 2019
• Hợp bang 1 tháng 3 năm 1781
• Thượng viện Thượng viện
• Được công nhận 3 tháng 9 năm 1783
• Tổng thống Joe Biden (D)[4]
HDI? (2015)  0,914[11]
rất cao · hạng 8
Thủ đô Washington, D.C.
38°53′B 77°01′T / 38,883°B 77,017°T / 38.883; -77.017
Tôn giáo chính (2017)[3] Theo tôn giáo
69% Kitô giáo
24% Phi tôn giáo
3% Không tôn giáo
2% Do Thái giáo
1% Hồi giáo
1% Phật giáo
1% Hindu giáo
1% khác
• Hạ viện Hạ viện
• Tổng cộng  ha[5][c] (hạng 3 hoặc 4)
3.796.742 mi2
Mã điện thoại +1
Giao thông bên phải[e]
Múi giờ UTC−4 đến −12,
+10, +11
Lập pháp Quốc hội
Diện tích  
• Tổng số 21.439 tỷ USD[9] (hạng 1)