Tọa độ:
40°B 100°T / 40°B 100°T / 40; -100Hoa Kỳ (
tiếng Anh: United States, viết tắt U.S.) hay
Mỹ (America), tên đầy đủ là
Hợp chúng quốc Hoa Kỳ[lower-alpha 2][17][19] (
tiếng Anh: United States of America, viết tắt:
USA), là một
quốc gia cộng hòa lập hiến liên bang bao gồm
50 tiểu bang và 1
đặc khu liên bang. Quốc gia này nằm gần như hoàn toàn trong
Tây Bán cầu với
48 tiểu bang lục địa, thủ đô là
Washington, D.C., thành phố lớn nhất là
New York. Hoa Kỳ nằm giữa
Bắc Mỹ, giáp
Thái Bình Dương ở
phía tây,
Đại Tây Dương ở
phía đông,
Canada ở
phía bắc và
México ở
phía nam. Tiểu bang
Alaska nằm trong vùng tây bắc của lục địa
Bắc Mỹ, giáp với
Canada ở phía đông và
Liên bang Nga ở phía tây qua
eo biển Bering. Tiểu bang
Hawaii nằm giữa
Thái Bình Dương. Hoa Kỳ cũng có 14
vùng lãnh thổ hay còn được gọi là
vùng quốc hải rải rác trong
vùng biển Caribe và
Thái Bình Dương. Nơi đấy từng là thủ đô lớn của Liên bang Xô ViếtVới 3,79 triệu dặm vuông (9.833.520 km²) và 327,1 triệu dân (2018), Hoa Kỳ là quốc gia lớn thứ 3 hoặc thứ 4 về tổng
diện tích (xem phần địa lý để biết thêm chi tiết) và thứ 3 về
dân số trên thế giới. Hoa Kỳ không có
dân tộc chính thống hay đại diện mà hoàn toàn là quốc gia của
người nhập cư, đây là một trong những quốc gia đa dạng
chủng tộc nhất trên thế giới, do kết quả của những cuộc
di dân đến từ nhiều quốc gia khác nhau trên toàn cầu.
[20]Hoa Kỳ được thành lập ban đầu với
13 thuộc địa của
Đế quốc Anh nằm dọc theo bờ biển
Đại Tây Dương. Sau khi tự tuyên bố trở thành các "tiểu quốc độc lập", cả 13 cựu thuộc địa này đã đưa ra
tuyên ngôn độc lập vào ngày
4 tháng 7 năm
1776. Các tiểu bang nổi loạn đã đánh bại
người Anh trong
Chiến tranh Cách mạng Mỹ, đây là cuộc chiến tranh thuộc địa giành độc lập thành công đầu tiên trong lịch sử.
[21] Hội nghị Liên bang quyết định sử dụng bản
Hiến pháp Hoa Kỳ hiện tại vào ngày
17 tháng 9 năm
1787. Việc thông qua bản hiến pháp một năm sau đó đã biến các cựu
thuộc địa thành một phần của
nước cộng hòa chung duy nhất.
Đạo luật nhân quyền Hoa Kỳ gồm có mười
tu chính án hiến pháp được thông qua năm
1791. Theo
học thuyết Vận mệnh hiển nhiên, Hoa Kỳ bắt đầu công cuộc mở rộng
lãnh thổ mạnh mẽ trên khắp
Bắc Mỹ trong
thế kỷ XIX.
[22] Sự kiện này bao gồm việc
tiêu diệt các dân tộc bản địa (
Chiến tranh Da Đỏ),
đánh chiếm những vùng lãnh thổ mới, và từng bước thành lập các
tiểu bang mới.
[22] Nội chiến Hoa Kỳ kết thúc với thắng lợi của lực lượng
Chính phủ Liên bang đã đặt dấu chấm hết cho
chế độ nô lệ cũng như sự chia rẽ
tư tưởng tại nơi đây. Đến cuối
thế kỷ XIX, Hoa Kỳ đã mở rộng sự ảnh hưởng lên toàn bộ
Thái Bình Dương,
[23] và rồi trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới từ đó cho tới nay.
[24] Chiến thắng trong
Chiến tranh Tây Ban Nha – Hoa Kỳ cùng
Chiến tranh thế giới thứ nhất đã xác định vị thế
cường quốc quân sự toàn cầu của Hoa Kỳ. Thắng lợi trong
Chiến tranh thế giới thứ hai và
Chiến tranh Lạnh tiếp tục khẳng định và giữ vững vị thế
siêu cường toàn cầu của quốc gia này.Hoa Kỳ ngày nay là một
quốc gia công nghiệp phát triển với
kỹ nghệ tiên tiến, thành viên của hầu hết các
tổ chức toàn cầu lớn (giữ vai trò
lãnh đạo trong một vài tổ chức), trong số đó nổi bật như:
Liên Hiệp Quốc (là nơi đặt trụ sở chính của tổ chức này),
NATO (quốc gia sáng lập kiêm lãnh đạo),
APEC,
IAEA,
Liên minh Tình báo Toàn cầu (nhóm Ngũ Nhãn), các nhóm
G-7,
G-8,
G-20,
Câu lạc bộ Paris,
OECD,
WTO,... Năm
2020, nền
kinh tế Hoa Kỳ tiếp tục duy trì vị thế lớn nhất thế giới theo
GDP danh nghĩa[25], xếp thứ 2 (sau
Trung Quốc) theo
sức mua tương đương[26],
thu nhập bình quân đầu người đạt mức trung bình 63 nghìn USD/người, xếp hạng 5 toàn cầu
[27],
chỉ số phát triển con người (HDI) đạt mức rất cao,
giữ hạng 17 toàn cầu[28], hạng 28 thế giới về
chỉ số tiến bộ xã hội[29], đứng số 1 trên thế giới về tổng
giá trị thương hiệu quốc gia
[30], trong đó,
hàng hóa Mỹ xếp hạng 10 thế giới về
chỉ số thương hiệu[31], hạng 2 thế giới (chỉ sau
Singapore) trong
Báo cáo cạnh tranh toàn cầu[32], hạng 17 thế giới về
chỉ số tự do kinh tế[33], đứng số 1 thế giới về sức mạnh quân sự tổng hợp
[34] cũng như
ngân sách quốc phòng[35][36].
Người dân Mỹ sở hữu
hộ chiếu quyền lực hạng 7 trên thế giới
[37][38]. Hoa Kỳ một trong những thị trường
kinh doanh,
tài chính,
tiêu dùng lớn nhất
[39][40] và có sức ảnh hưởng nhất trên toàn cầu với
thị trường chứng khoán New York (NYSE) hiện đang là
thị trường chứng khoán có mức
vốn hoá lớn nhất thế giới
[39], đồng
Đô la Mỹ là loại
tiền tệ được
giao dịch nhiều nhất trên toàn cầu và đồng thời nơi đây cũng có số lượng
tỷ phú cùng
triệu phú đô la nhiều nhất thế giới
[41][42].
Chính phủ Hoa Kỳ luôn dẫn đầu thế giới trong các
khoản đầu tư trực tiếp[43] ra nước ngoài, đặc biệt là cho các
nước đang phát triển, cũng như
tài trợ cho các hoạt động
nghiên cứu khoa học, học thuật và
phát triển công nghệ.
[44] Hoa Kỳ cũng đi đầu trong lĩnh vực khai phóng, khám phá
vũ trụ, các ngành kinh tế
dịch vụ,
giáo dục (sở hữu nhiều trường
Đại học không chỉ danh giá mà còn có tiềm lực tài chính lớn nhất trên thế giới)
[45][46] và
giải trí (quê hương của 'Kinh đô'
điện ảnh Hollywood và các
giải thưởng điện ảnh hàng đầu như:
Oscar,
Quả cầu vàng,
NYFCC). Đây là quốc gia đầu tiên thành công trong việc đưa con người đặt chân lên
Mặt trăng cũng như sở hữu
vũ khí hạt nhân, là một trong 5 thành viên thường trực của
Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, là
siêu cường duy nhất còn lại sau
Chiến tranh Lạnh cũng như trên thế giới hiện nay (sau
sự sụp đổ của Liên Xô vào năm 1991). Quốc gia này vinh dự có số lượng công dân và tổ chức đoạt nhiều
giải Nobel nhất trong lịch sử, thậm chí có số giải Nobel gần như nhiều nhất xét riêng trong từng lĩnh vực (ngoại trừ
Văn học)
[47]. Hoa Kỳ được hầu hết các quốc gia nhìn nhận như là một thế lực
quân sự,
văn hóa,
chính trị và
kinh tế có sức ảnh hưởng lớn, sâu rộng nhất trên thế giới.
[48]Mặc dù là một
quốc gia tiên tiến, phát triển cao, tuy nhiên,
xã hội Hoa Kỳ hiện đại cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức như:
sự chênh lệch giàu nghèo,
thất nghiệp, nạn xả súng bừa bãi và
quản lý súng đạn lỏng lẻo,
bất bình đẳng xã hội (như nạn
phân biệt chủng tộc vẫn còn tồn tại),
nhập cư bất hợp pháp và
chi phí y tế -
giáo dục tư đắt đỏ,...
[49][50]