Tiếng_Ấn-Âu_nguyên_thủy
Tiếng_Ấn-Âu_nguyên_thủy

Tiếng_Ấn-Âu_nguyên_thủy

Chủ đề Ấn-ÂuAlbania · Armenia · Balt-Slav (Balt  · Slav)  · Celt  · German  · Gốc Hy Lạp (Hy Lạp)  · Ấn-Iran (Ấn-Arya  · Iran)  · Gốc Ý (Rôman)Anatolia  · Tochari  · Cổ Balkan  · Dacia  · Illyria  · Liburnia · Messapia · Mysia · Paeonia · Phrygia · ThraciaÁ: Người Tiểu Á (người Hitti, người Luwia)  · Người Armenia  · Các dân tộc Ấn-Iran (các dân tộc Iran  · các dân tộc Ấn-Arya)  · Ngời Tokharia  Tiếng Ấn-Âu nguyên thủy hay Sơ ngữ Ấn-Âu (tiếng Anh gọi là Proto-Indo-European, viết tắt PIE)[1] là một ngôn ngữ phục dựng, được coi như tiền thân của mọi ngôn ngữ Ấn-Âu, ngữ hệ có số người nói đông nhất thế giới.Nhiều công sức đã được đổ vào việc phục dựng PIE hơn bất kỳ ngôn ngữ nguyên thủy nào khác, và ngày nay, đây là ngôn ngữ nguyên thủy được hiểu sâu và kỹ hơn cả. Đại đa số nghiên cứu ngôn ngữ trong thế kỷ XIV đều dồn vào việc tái dựng PIE và những ngôn ngữ nguyên thủy con của nó (như ngôn ngữ German nguyên thủy), và nhờ đó những kỹ năng trong phương pháp so sánh ngôn ngữ hình thành và củng cố. Ước tính PIE từng là ngôn ngữ nói đơn nhất trong khoảng thời gian 4.500-2.500 TCN[2] vào thời đại đồ đá mới, dù ước tính biến thiên đến cả ngàn năm. Theo giả thuyết Kurgan, nơi bắt nguồn của người Ấn-Âu nguyên thủythảo nguyên Pontus–Caspi miền Đông Âu. Sự phục dựng PIE cũng cho là ta biết nhiều điều về văn hóatôn giáo của họ.[3]Do những nhóm người Ấn-Âu nguyên thủy dần tách biệt nhau do di trú, các phương ngữ của PIE dần trải qua những sự thay đổi ngữ âm và âm vị, cùng sự biến đổi về hình thái rồi trở thành những ngôn ngữ riêng biệt. Từ đó, những ngôn ngữ cổ này lại cũng phân tách để tạo ra các ngôn ngữ Ấn-Âu hiện nay. Những ngôn ngữ hậu duệ có số người đông nhất của PIE là tiếng Tây Ban Nha, tiếng Anh, tiếng Hindustan (HindiUrdu), tiếng Bồ Đào Nha, tiếng Bengal, tiếng Nga, tiếng Punjab, tiếng Đức, tiếng Ba Tư, tiếng Pháp, tiếng Ýtiếng Marathi. PIE có một hệ thống hậu tố biến tố đa dạng cũng như ablaut (biến đổi nguyên âm, ví dụ, như trong sing, sang, sung tiếng Anh). Danh và đại từ PIE có thể biến cách đa dạng, và sự chia động từ cũng khá phức tạp. Như mọi ngôn ngữ nguyên thủy được phục dựng khác, từ vựng của PIE được đánh dấu bằng dấu sao (*), như *wódr̥ 'nước', *ḱwṓ 'chó', hay *tréyes '(số) ba'.

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Tiếng_Ấn-Âu_nguyên_thủy http://www.phil.muni.cz/linguistica/art/blazek/bla... http://liberalarts.utexas.edu/lrc/resources/books/... http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?... http://pielexicon.hum.helsinki.fi/ //pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14647380 //pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22923579 //www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4112997 http://indo-european.info/ http://language.psy.auckland.ac.nz/files/gray_and_... http://www.archaeology.org/exclusives/articles/130...