Ngụy-Tấn-Nam-Bắc triều (魏晋南北朝), gọi đầy đủ là
Tam Quốc-Lưỡng Tấn-Nam-Bắc triều (三國兩晋南北朝), là một thời kỳ về cơ bản là phân liệt trong
lịch sử Trung Quốc. Thời kỳ này bắt đầu từ năm 220, khi
Tào Phi cưỡng bách
Hán Hiến Đế phải
thiện nhượng cho mình, kiến lập
Tào Ngụy; kéo dài đến năm 589 khi
Tùy diệt
Trần, tái thống nhất Trung Quốc. Thời kỳ "Ngụy-Tấn-Nam-Bắc triều" có thể phân nhỏ thành thời kỳ
Tam Quốc, thời kỳ
Tây Tấn, thời kỳ
Đông Tấn và
Ngũ Hồ thập lục quốc, thời kỳ
Nam-Bắc triều. Sáu triều đình
Giang Nam đóng đô ở
Kiến Khang (thời Đông Ngô gọi là Kiến Nghiệp, nay là
Nam Kinh) bao gồm: Đông Ngô,
Đông Tấn và các Nam triều
Tống,
Tề,
Lương,
Trần, gọi chung là
Lục triều.Sau khi
Hán Linh Đế qua đời vào năm 189, Đông Hán lâm vào cảnh hỗn loạn trong thời gian dài, dẫn đến sự ra đời của Tam Quốc là
Tào Ngụy,
Thục Hán,
Tôn Ngô. Đến hậu kỳ thời Tam Quốc, Tào Ngụy dần dần bị họ Tư Mã thay thế, đến năm 265 thì triều Tấn của họ Tư Mã hình thành. Sau
Chiến tranh Thục-Ngụy vào năm 263-264, Thục Hán bị Tào Ngụy tiêu diệt. Đến năm 280,
Tấn diệt Ngô. Cuối cùng, Tam Quốc thống nhất dưới trướng triều Tấn.Hoàng triều Tây Tấn chỉ duy trì được tình hình thống nhất trong một khoảng thời gian ngắn. Do
Bát vương chi loạn và
Ngũ Hồ loạn Hoa, Trung Quốc một lần nữa lại phân liệt, cục thế chính trị lại rơi vào hỗn loạn. Năm 304, khi
Lưu Uyên lập ra
nước Hán, phương Bắc Trung Quốc tiến vào thời kỳ
Ngũ Hồ thập lục quốc. Năm 316, sau khi
Lưu Diệu tiêu diệt triều Tây Tấn,
Tư Mã Duệ tiến về phương Nam và kiến lập triều
Đông Tấn, hai miền Nam và Bắc lại một lần nữa phân liệt. Năm 420, Đông Tấn bị
Lưu Dụ soán vị và lập ra
triều Tống, mở đầu Nam triều, Trung Quốc tiến vào thời kỳ Nam-Bắc triều. Tuy nhiên, phải đến năm 439
Bắc Ngụy mới thống nhất hoàn toàn phương Bắc, mở ra Bắc triều, chính thức cùng Nam triều Tống hình thành thế Nam-Bắc triều.Nam triều bao gồm bốn triều đại Tống, Tề, Lương, Trần. Ban đầu, kinh tế và quân sự của Nam triều cường thịnh, song do vận dụng chiến lược sai lầm, cộng thêm việc Bắc triều cũng có quân sự cường thịnh, cùng với hoàng thất đấu tranh nội bộ và dâm loạn, quốc lực dần suy giảm. Trong số bốn triều đại của Nam triều, quốc lực của Lương là cao nhất, song sau
loạn Hầu Cảnh thì đã bị phân liệt thành
Hậu Lương và Nam triều Trần. Nam triều Trần chỉ có thể dựa vào
Trường Giang để phòng ngự Bắc triều. Bắc triều bao gồm các triều đại
Bắc Ngụy,
Đông Ngụy,
Tây Ngụy,
Bắc Tề và
Bắc Chu. Sau khi Bắc Ngụy thống nhất phương Bắc đã nhiều lần
đánh bại Nam triều, có ý đồ thôn tính phương Nam. Tuy nhiên, Bắc Ngụy cũng phải đề phòng
Nhu Nhiên ở phương Bắc, đến khi Nhu Nhiên bị
Đột Quyết thay thế thì lại dư lực để đối phó với Nam triều. Sau khi giới quý tộc và hoàng thất
Tiên Ti ở Bắc Ngụy tiến hành vận động
Hán hóa, kinh tế Bắc Ngụy liên tục phát triển, song lại tạo ra xung đột văn hóa giữ quý tộc Tiên Ti ở
Lục trấn và quý tộc Tiên Ti ở kinh thành
Lạc Dương, sau đã xảy ra cảnh chính trị hỗn loạn và phát sinh
khởi nghĩa Lục trấn. Bắc Ngụy bị phân liệt thành
Đông Ngụy và
Tây Ngụy tương ứng do
Cao Hoan và
Vũ Văn Thái cai quản trên thực tế, sau lại phân biệt trở thành
Bắc Tề và
Bắc Chu.Bắc Chu chủ trương
Hồ-
Hán dung hợp, đến năm 577 thì diệt Bắc Tề, thống nhất phương Bắc. Năm 578, sau khi
Bắc Chu Vũ Đế qua đời, chính quyền Bắc Chu dần dần rơi vào tay
Dương Kiên. Năm 581, Dương Kiên soán Bắc Chu, kiến lập triều Tùy, đến năm 589 thì diệt Nam triều
Trần, thống nhất Trung Quốc, kết thúc thời kỳ "Ngụy-Tấn-Nam-Bắc triều".