Wilhelm I (tên thật là Wilhelm Friedrich Ludwig;
22 tháng 3 năm
1797 –
9 tháng 3 năm
1888), là
quốc vương Phổ từ ngày
2 tháng 1 năm
1861, chủ tịch
Liên bang Bắc Đức từ ngày
1 tháng 7 năm
1867, và trở thành
hoàng đế đầu tiên của
đế quốc Đức vào ngày
18 tháng 1 năm
1871. Triều đại ông đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong
lịch sử Đức, khi đất nước được
thống nhất và trở thành một
cường quốc lớn mạnh nhất
châu Âu. Mặc dù thành tựu này có được nhờ những thành tựu
chính trị của
Thủ tướng Otto von Bismarck cũng như những thắng lợi
quân sự của
Helmuth von Moltke trong
chiến tranh thống nhất nước Đức hơn là ông, vai trò của vị hoàng đế được thể hiện qua sự tin tưởng và trọng dung của ông đối với hai người này.
[1][2]Thời trẻ, trên cương vị là một
sĩ quan quân đội Phổ, Wilhelm đã thể hiện lòng dũng cảm trong
các cuộc chiến tranh chống
Napoléon. Ông được phong cấp
tướng lúc mới 21 tuổi. Sau khi vua cha
Friedrich Wilhelm III mất (
1840), ông được anh là
Friedrich Wilhelm IV phong làm
Thái đệ kế vị. Tuy là một người bảo thủ, ông nhận thấy triều đình cần phải tiến hành một số nhượng bộ với phong trào
tự do chủ nghĩa đương thời. Song, khi
cách mạng bùng nổ ở các bang
Đức trong các năm
1848 –
1849, ông chủ trương dập tắt nổi dậy bằng bạo lực và điều này từng khiến ông bị dân chúng căm ghét. Quan điểm chính trị của ông trở nên trung hòa hơn trong thập niên 1850. Sau khi được phong
cấp Chuẩn Thống chế năm
1854, ông thọ chức Nhiếp chính vương năm
1859 khi Friedrich Wilhelm IV lâm bạo bệnh và không gượng dậy nổi. Đến năm 1861, Wilhelm I lên ngôi ở tuổi ngoài 60.
[1][3] Ngồi ở ngôi Nhiếp chính vương và sau đó là Quốc vương, Wilhelm sa thải chính quyền bảo thủ cực đoan cũ và tỏ ra tương đối ôn hòa đối với những người tự do.
[4] Bên cạnh đó, ông hết mực tận tâm với việc canh tân và mở rộng
quân đội Phổ; điều này đã được thể hiện qua việc bổ nhiệm những người có tài như
Albrecht von Roon làm
Bộ trưởng Chiến tranh và Moltke làm Tổng tham trưởng.
[5]Các biện pháp cải cách quân sự của Roon, được sự ủng hộ của Wilhelm, đã dẫn đến mâu thuẫn gay gắt giữa Vương triều và
Quốc hội Phổ. Xung đột lên đến đỉnh điểm năm
1862, khiến Wilhelm I định từ bỏ ngai vàng, nhưng rồi theo lời khuyên của Roon, nhà vua đã bổ nhiệm một người bảo hoàng là Bismarck làm Thủ tướng để giải quyết chính sự. Không thể thỏa hiệp, Bismarck quyết định bỏ mặc Quốc hội mà thẳng tiến với cuộc canh tân quân đội. Sau đó, vị
Thủ tướng đã dẫn dắt nhà vua và
vương quốc đến
thắng lợi toàn diện trong các cuộc
Chiến tranh Đức-Đan Mạch (
1864),
Chiến tranh Áo-Phổ (
1866) và
Chiến tranh Pháp-Phổ (
1870 –
1871). Trong ba cuộc chiến, Quốc vương giữ vai trò Tổng tư lệnh quân đội Phổ-Đức, trực tiếp chỉ huy các trận thắng quyết định ở
Königgrätz và
Sedan. Với sự thất trận của
Pháp, Wilhelm I đăng ngôi
Hoàng đế vào ngày
18 tháng 1 năm 1871, thống nhất các bang
Đức thành một
đế chế do Phổ cầm đầu. Trong suốt
triều đại của mình, vị Hoàng đế giao phó gần như là toàn bộ công việc triều chính cho Bismarck,
[1][4] người đã giữ vững nền hòa bình nước Đức và
châu Âu cho đến khi Wilhelm mất. Song, Hoàng đế vẫn là người đóng vai trò quyết định cuối cùng, và ông rất được thần dân yêu mến
[2][6]. Ông được người đời ca tụng như một hiện thân của "
nước Phổ xưa" với lối sống nề nếp của mình.