Otto Eduard Leopold von Bismarck[2] (
1 tháng 4 năm
1815 –
30 tháng 7 năm
1898) là một
chính trị gia người
Đức, ông là người lãnh đạo nước
Đức và
châu Âu từ năm
1862 đến năm
1890, khi bị
vua Wilhelm II ép từ chức. Năm
1871, sau
chiến thắng các cuộc
chiến tranh với
Đan Mạch (
1864),
Áo (
1866) và
Pháp (
1870 –
1871), ông đã
thống nhất các bang Đức (ngoại trừ nước Áo) thành một
Đế quốc Đức hùng mạnh dưới sự lãnh đạo của
Phổ. Sau đó, ông xây dựng cục diện cân bằng quyền lực, duy trì thành công nền
hòa bình ở
châu Âu từ năm
1871 đến
1914. Trong cuốn
tiểu sử Bismarck: A Life, sử gia Hoa Kỳ Jonathan Steinberg nhìn nhận ông là "
thiên tài chính trị
thế kỷ 19"
[3].Trên cương vị là
Thủ tướng Phổ từ năm
1862 tới năm 1890, Bismarck đã khơi mào các cuộc chiến đưa thế lực của Phổ vượt lên
Áo và
Pháp; đồng thời biến Phổ thành nhà nước lãnh đạo, dẫn dắt các nhà nước khác thuộc dân tộc Đức. Thắng lợi của Phổ trong các chiến tranh do ông phát động cũng đè bẹp sự phản kháng của
phe tự do trong
Quốc hội Phổ đối với chính sách mở rộng
quân đội của
vua Wilhelm I[4].Vào năm
1867, ông cũng trở thành Thủ tướng
Liên bang Bắc Đức. Otto von Bismarck trở thành vị
Thủ tướng đầu tiên của một nước
Đức thống nhất sau
Hiệp ước Versailles (1871) và chèo lái hầu hết các vấn đề chính sự của đất nước cho đến khi bị tân
Hoàng đế Wilhelm II sa thải vào năm 1890.Đường lối ngoại giao
thực dụng (Realpolitik) và cai trị nghiêm khắc của Bismarck mang lại cho ông biệt danh "Thủ tướng Sắt" (Eiserne Kanzler). Nhà ngoại giao
Hoa Kỳ Henry Kissinger ghi nhận:Ông thực hiện chính sách
cân bằng quyền lực để duy trì sự ổn định của nước Đức và châu Âu trong các thập niên 1870 và
1880. Ông đã gây dựng một
quốc gia-dân tộc mới, đồng thời hình thành nhà nước phúc lợi đầu tiên trên
thế giới thông qua đạo luật thiết lập chế độ lương hưu cho
người lao động vào năm
1889[6]. Mặc dù không thích
chủ nghĩa thực dân, ông buộc phải miễn cưỡng xây dựng một
đế quốc hải ngoại khi mà cả tầng lớp thống trị lẫn đại chúng đều yêu cầu thực hiện điều đó.Bismarck, một tín đồ
Luther mộ đạo, luôn trung thành với
Wilhelm I, đổi lại nhà vua luôn tin dùng và tán đồng với các đường lối của Bismarck. Khi
Đế quốc Đức mới thành lập, ông đã cho thực hiện quyền
phổ thông đầu phiếu đối với nam giới, Bismarck không ưa chuộng nền
dân chủ và cai trị đất nước thông qua một guồng máy
chính trị vững mạnh, bài bản với quyền lực nằm trong tay tầng lớp ưu tú
Junker đại diện cho giới
quý tộc địa chủ ở miền đông.Bản thân Bismarck cũng là một địa chủ quý tộc Junker, với phẩm chất linh hoạt và độc đoán. Ông có tầm nhìn xa về quốc nội và quốc tế, và cả khả năng nhìn nhận vấn đề trước mắt, khả năng giải quyết cùng lúc nhiều vấn đề phức tạp.Là trụ cột của "chủ nghĩa bảo thủ
cách mạng"
[1] Bismarck đã trở thành
người hùng trong mắt của
những người dân tộc chủ nghĩa Đức. Họ xây dựng hàng trăm đài tưởng niệm để ca ngợi sự mẫu mực của một nhà lãnh đạo bảo thủ.Các nhà sử học thường ca ngợi ông là nhà chính khách đã giữ vững nền hòa bình ở châu Âu, là người đóng vai trò chủ chốt trong quá trình thống nhất nước Đức và đồng thời là cha đẻ của bộ máy quân đội và chính quyền trứ danh của nhà nước Đức.