Nhà Habsburg (
tiếng Đức: Haus Habsburg [ˈhaːpsbʊʁk];
tiếng Tây Ban Nha: Casa de Habsburgo [aβzˈβuɾɣo];
tiếng Hungary: Habsburg család;
tiếng Anh: House of Habsburg), còn được gọi là
Nhà Áo hay
Vương tộc Áo (
tiếng Đức: Haus Österreich;
tiếng Tây Ban Nha: Casa de Austria),
[1] là một triều đại của
người Đức[2] từng là một trong những gia tộc vương thất nổi bật nhất của
châu Âu trong
thiên niên kỷ 2.Vương tộc này được đặt theo tên của
Lâu đài Habsburg, một pháo đài xây dựng bởi
Radbot của Klettgau vào những năm 1020 ở
Thụy Sĩ ngày nay.
[3] Cháu trai của ông là
Otto II là người đầu tiên lấy tên pháo đài làm họ của mình và thêm từ Habsburg đằng sau tước vị,
[4] đây cũng là dấu mốc cho sự ra đời của
Bá tước xứ Habsburg, nguồn gốc khởi đầu của các quân chủ
Đế chế Habsburg trong suốt gần 1000 năm tiếp theo. Năm 1273, hậu duệ đời thứ 7 của Bá tước Radbot là
Rudolph của Habsburg được bầu làm
Vua của người La Mã Đức. Lợi dụng vương triều
Babenberg tuyệt tự dòng nam kế vị và chiến thắng của ông trước
Ottokar II của Bohemia trong
trận chiến trên Marchfeld năm 1278,
[5] Rudolf I đã cho chuyển cơ sở quyền lực của gia tộc Habsburg đến
Vienna (thủ đô của
Áo ngày nay), nơi các quân chủ Habsburg cai trị cho đến năm 1918.Đế miện của
Thánh chế La Mã liên tục thuộc về Nhà Habsburg từ năm 1440 cho đến khi gia tộc này tuyệt tự dòng nam kế vị vào năm 1740, và sau cái chết của
Franz I của Thánh chế La Mã, từ năm 1765
[6] cho đến khi Đế quốc La Mã Thần thánh bị giải thể vào năm 1806, ngai vàng đế quốc đều thuộc về hậu duệ của Franz I và
Maria Theresa của Áo, cuộc hôn nhân của họ đã tạo ra
Vương tộc Habsburg-Lothringen, kế thừa huyết thống của
Nhà Habsburg và
Nhà Lorraine. Vương tộc này cũng sản sinh ra các vị vua của Bohemia, Hungary, Croatia, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Galicia-Lodomeria.
Quân chủ Habsburg còn cai trị một hệ thống các thuộc địa như
Hà Lan Áo, nhiều
Công quốc và
Đại công quốc ở
Bán đảo Ý, và vào thế kỷ XIX, các hoàng đế của
Đế quốc Áo và
Áo-Hung cũng như 1 vị hoàng đế của Mexico
[7] đều là người Nhà Habsburg. Vương tộc này cũng nhiều lần chia ra các chi nhánh song song, vì thế mà vào giữa thế kỷ XVI, Nhánh
Tây Ban Nha Habsburg đã kế thừa quyền cai trị Đế quốc Tây Ban Nha, trong khi đó Habsburg Áo thì vẫn giữ quyền cai trị của tổ tiên ở
Đế chế La Mã Thần thánh.