Tùy_Dạng_Đế
Tùy_Dạng_Đế

Tùy_Dạng_Đế

Tùy Dạng Đế ( chữ Hán: 隋煬帝, 569 - 11 tháng 4, 618), có nguồn phiên âm là Tùy Dượng Đế, Tùy Dương Đế hay Tùy Dưỡng Đế, đôi khi còn gọi là Tùy Minh Đế (隋明帝) hay Tùy Mẫn Đế (隋闵帝),[1] tên thật là Dương Quảng (楊廣 hay 杨广) hay Dương Anh (楊英 hay 杨英), tiểu tự là A Ma (阿𡡉) là vị hoàng đế thứ hai của triều đại nhà Tùy trong lịch sử Trung Quốc. Miếu hiệu là Thế Tổ.Dương Quảng con thứ hai của Tùy Văn Đế (Dương Kiên), vua sáng lập ra triều Tùy. Khi Dương Kiên cướp ngôi Bắc Chu năm 581, Dương Quảng được tấn phong làm Tấn vương. Năm 589 khi mới 21 tuổi, ông đã lập công lớn tiêu diệt Nhà Trần ở phương Nam, thống nhất Trung Hoa sau hơn 250 năm chia cắt. Sau đó ông tích cực xây dựng thế lực, lôi kéo phe đảng, mưu đoạt ngôi thái tử của anh trưởng là Dương Dũng. Đến năm 600, do lời gièm pha từ phía Dương Quảng và Độc Cô hoàng hậu, Dương Dũng bị phế ngôi, Dương Quảng được lập làm Hoàng thái tử. Từ năm 602, Dương Quảng bắt đầu xử lý quốc sự, nắm đại quyền trong tay. Năm 604, Dương Quảng đã bí mật sát hại phụ thân rồi tự xưng làm hoàng đế.Trong những năm đầu trị vì, Dượng Đế mở mang khoa cử, đẩy mạnh lưu thông đường thủy bằng kênh đào Đại Vận Hà, xây dựng lại Đông Đô Lạc Dương, mở rộng Trường Thành, lập nhiều công trạng cho xã tắc. Nhưng càng về sau, Dượng Đế bỏ bê chính sự, trọng dụng gian thần, xa lánh trung lương, lại tăng thuế nhằm phục vụ cho việc xây dựng những cung điện, vườn ngự xa hoa làm nơi hưởng lạc, bóc lột sức dân xây thành đắp sông, tuyển mộ hàng loạt tú nữ vào cung, say đắm vào tửu sắc, lại nhiều lần tiến công Lâm Ấp (Chiêm Thành), Cao Câu Ly (một trong Tam Hàn)... khiến quân tướng tổn hao, lòng dân oán hận. Cuối thời Dượng Đế, quần hùng nổi dậy khởi nghĩa kháng Tùy, triều Tùy dần đi vào con đường suy vong. Năm 616, Tùy Dượng Đế rời khỏi Lạc Dương, tuần du về phương nam và ở đây trong suốt hai năm. Năm 618, ông bị Hứa Quốc công Vũ Văn Hóa Cập sát hại ở Giang Đô[2], không bao lâu sau đó.Dù có gầy dựng được một số thành tựu nhất định, nhưng nhìn chung Tùy Dượng Đế bị các sử gia Trung Quốc đánh giá là một trong những bạo chúa tồi tệ nhất, người khiến cho triều Tùy đi đến bước đường diệt vong chỉ sau 2 đời. Các chiến dịch thất bại của ông tại Cao Câu Ly, cùng với việc tăng thuế để tài trợ cho các cuộc chiến tranh và bất ổn dân sự do hậu quả của việc đánh thuế này cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ của triều đại.

Tùy_Dạng_Đế

Kế nhiệm Tùy Cung Đế
Thân mẫu Văn Hiến Hoàng hậu Độc Cô Già La
Tiền nhiệm Tùy Văn Đế
Triều đại Nhà Tùy
Phi tầnPhi tần
Phi tần
Trần phi, Quảng Đức công chúa nhà Trần;
Trần quý nhân, công chúa nhà Trần;
Tiêu tần;
Trần phu nhân, Ninh Viễn công chúa nhà Trần;
Thái phu nhân;
Vương thị, con gái Đồng An công chúa nhà Đường;
Thôi thị, con gái Thôi Quân Xước;
Doãn thị;
Trương thị;
Đường ngự nữ;
Điền thái nữ;
Điền thái nữ.
Hậu duệHậu duệ
Hậu duệ
Dương Chiêu, Nguyên Đức thái tử;
Dương Giản, Tề Vương;
Dương Cảo, Triệu Vương;
Nam Dương công chúa;
Dương phi;
Nhiều con gái khác.
Tên húyNiên hiệuThụy hiệuMiếu hiệu
Tên húy
Dương Quảng (煬廣) hay Dương Anh (煬英)
Niên hiệu
Đại Nghiệp (大業): 605617)
Thụy hiệu
Dạng Hoàng đế 煬皇帝
(Tùy Cung Đế truy tôn)
Mẫn Hoàng đế 闵皇帝
(Hạ vương Kiến Đức truy tôn
Minh Hoàng đế 明皇帝
(Hoàng Thái Chủ truy tôn)
Miếu hiệu
Thế Tổ (世祖)
Trị vì 21 tháng 8 năm 60411 tháng 4 năm 618
(&0000000000000013.00000013 năm, &0000000000000233.000000233 ngày)
Tước hiệu Tấn Vương (晉王) → Đại Tùy Hoàng đế (大隋皇帝)
Sinh 569
Mất 11 tháng 4, 618
Giang Đô, nay là Dương Châu, Giang Tô
Hoàng hậuHoàng hậu
Hoàng hậu
Tiêu hoàng hậu Tiêu Mỹ Nương
An táng Huyện Hán Giang, tỉnh Dương Châu
Thân phụ Tùy Văn Đế Dương Kiên

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Tùy_Dạng_Đế http://www.kaogu.net.cn/cn/detail.asp?ProductID=16... http://www.kaogu.net.cn/en/detail.asp?ProductID=40... http://news.qq.com/a/20130414/000482.htm http://www.tianyabook.com/lishi/suishu/054.html http://news.xinhuanet.com/local/2013-11/16/c_11817... http://www.zh5000.com/zhjw/mrzs/200403/0006.htm http://www.worldcat.org/title/chronicle-of-gods-an... http://ap6.pccu.edu.tw/Encyclopedia_media/main-lan... http://db1x.sinica.edu.tw/sinocal/ http://afamily.vn/tinh-yeu-hon-nhan/quai-chieu-pho...