b Official language,
[11] coinage,
[12][13] civil administration,
[14] court (since Isfahan became capital),
[15] literary,
[12][14][16] theological discourse,
[12] diplomatic correspondence, historiography,
[17] court-based religious posts
[18]c Court,
[19][20][21] religious dignitaries, military
[17][22][23][24]Nhà Safavid (
Tiếng Ba Tư: Safaviyan صفویان;
Tiếng Azeri:صفوی, Səfəvilər) là một triều đại đã cai trị lãnh thổ Iran ngày nay, cùng nhiều vùng phụ cận từ khoảng năm 1501 đến năm 1736. Họ thường hay giao chiến với
nhà Ottoman của
Thổ Nhĩ Kỳ và
người Uzbek.Theo
tiếng Ba Tư, Safaviyan là một
danh từ, chỉ định
triều đại, còn
Safavi là
tính từ, có nghĩa là thuộc về gia đình Safavid. Tiếng Anh thường viết Safavi dynasty (triều đại của gia đình Safavid) hay Safavid dynasty, khiến Safavi thường được coi là tên của triều đại. Trong các sách tiếng Pháp, tên triều đại này được thường thấy nhất dưới dạng
Séfévide (phát âm Xê-fê-viđ). Tuy nhiên, người Ba Tư vùng
Tehran -
Isfahan phát âm là Safaviyan (Xa-fa-vi-dan). Ở
Việt Nam, tên
Safavid thông dụng nhất.Họ Safavid là một thuộc tộc người Iran
[26] lai các chủng tộc
Azeri (của
Azerbaijan)
[27] và
Kurd[28], theo hệ phái
Shi'ite của
Hồi giáo ở
Iran. Vào đầu
thế kỷ 16, khoảng năm 1501 một thủ lĩnh của họ là
Ismail I trở thành
Shah, thành lập
triều đại Safavid ở
Tabriz, bắt đầu
đế quốc Ba Tư thứ ba. Họ Safavid đã tiến hành chiến tranh với
đế quốc Ottoman, và chinh phạt được một số bộ lạc người Thổ ở phía Tây và Bắc, đe dọa bành trướng đến Thổ.
Sultan của
đế quốc Ottoman,
Selim I đã động binh đánh bại quân Safavid
tại Chaldiran năm 1514 và sáp lập cao nguyên Iran vào lãnh thổ. Vị vua nổi tiếng nhất của đế quốc Safavid là
Abbas I, người đã khuyến khích giao thương với
châu Âu, đánh thắng người Thổ, Uzbek và mở mang bờ cõi. Tuy nhiên, đế chế suy yếu sau khi Abbas I qua đời vào năm 1629. Đế quốc này cuối cùng cũng phải chịu quy phục người
Afghanistan vào năm 1722. Trong các năm 1722-1725, đất nước Ba Tư cũng bị quân đội
Nga xâm lăng đồng thời quân Ottoman cũng tràn sang các tỉnh phía tây và phía bắc.Bấy giờ, có một quân nhân tên
Nader Quli đã cứu nguy cho nhà Safavid, đánh bại mọi sắc dân người Afghan, Nga và Thổ. Cho đến năm 1736, ông lật đổ được vua
Safavid cuối cùng là
Abbas III, thành lập
nhà Afsharid.