Karl_V_của_Thánh_chế_La_Mã
Karl_V_của_Thánh_chế_La_Mã

Karl_V_của_Thánh_chế_La_Mã

Karl V (tiếng Tây Ban Nha: Carlos; tiếng Đức: Karl; tiếng Hà Lan: Karel; tiếng Ý: Carlo)[a] (24 tháng 2 năm 1500 – 21 tháng 9 năm 1558) là người đã cai trị cả Đế quốc Tây Ban Nha từ năm 1516 và Đế quốc La Mã Thần thánh từ năm 1519, cũng như các vùng đất từng thuộc về Công quốc Bourgogne xưa kia kể từ năm 1506. Ông đã tự nguyện rút lui khỏi những chức vị nay sau một loạt cuộc thoái vị từ năm 1554 đến 1556. Những lãnh thổ mà ông kế thừa bao gồm các lãnh thổ Tây, Trung và Nam Âu và các thuộc địa Tây Ban Nha ở châu Mỹ và châu Á. Kết quả là lãnh thổ của ông trải rộng trên bốn triệu kilômét vuông và là đế quốc đầu tiên được coi "đế quốc mà mặt trời không bao giờ lặn".[2]Karl là người kế thừa 3 triều đại hàng đầu châu Âu: gia tộc Valois-Bourgogne (ở Bourgogne và Hà Lan), Habsburg của Thánh chế La Mã và Trastámara (Tây Ban Nha). Ông kế thừa vùng Hà Lan thuộc BourgogneFranche-Comté với tư cách là người thừa kế dòng họ Valois-Burgundy. Áo và các vùng đất khác ở Trung Âu từ triều đại Habsburg của chính ông. Ông cũng được bầu chọn làm người thừa kế của ông nội Maximilian IHoàng đế La Mã Thần Thành, một danh hiệu được cách thành viên dòng họ Habsburg nắm giữ từ năm 1440. Từ gia tộc Trastámara Tây Ban Nha, ông kế thừa vương miện Castilla, vốn đang trong quá trình phát triển một đế quốc ở châu Mỹ và châu Á, và Aragón, bao gồm cả một cả một Đế chế ở Địa Trung Hải kéo dài đến miền Nam nước Ý. Karl là vị vua đầu tiên thống nhất hai vương miện Castilla và Aragón và kết quả là ông đôi khi được gọi là vị vua đầu tiên của Tây Ban Nha.[3] Liên minh cá nhân, dưới sự cai trị của Karl, bao gồm Đế quốc La Mã Thần thánhĐế quốc Tây Ban Nha đã sắp trở thành một chế độ quân chủ toàn năng kể từ thời Louis Mộ Đạo.Lo ngại rằng việc kế thừa của ông sẽ biến một đế quốc toàn năng có thể trở thành hiện thực và ông đang cố trở thành bá chủ châu Âu, Karl trở thành kẻ thù của nhiều người.[4] Triều đại của ông bị chi phối bởi chiến tranh và đặc biệt là do ba cuộc xung đột lớn diễn ra cùng lúc: chiến tranh Habsburg-Valois với Pháp, chiến tranh để chặn bước tiến của Ottoman và phong trào Kháng cách dẫn đến những cuộc xung đột với các Vương hầu người Đức. Những cuộc chiến với Pháp, diễn ra chủ yếu tại Ý, dẫn đến sự phục hồi lãnh thổ bị mất vào đầu triều đại của ông và bao gồm chiến thắng quyết định và bắt sống François I của Pháp tại trận Pavia năm 1525.[5] Nước Pháp đã phục hồi và chiến tranh còn tiếp diễn trong suốt khoảng thời gian còn lại của triều đại Karl. Bằng một cái giá cực đắt, cuộc chiến đã dẫn tới sự phát triển của đội quân tiên phong hiện đại đầu tiên ở châu Âu, Tercio.Cuộc chiến với đế quốc Ottoman diễn ra tại Hungari và Địa Trung Hải. Sau khi chiếm được phần lớn phía đông và miền trung Hungari vào năm 1526, bước tiến của người Thổ đã bị dừng lại tại cuộc vây hãm thành Viên năm 1529. Một cuộc chiến tranh tàn khốc, tiếp tục bởi Ferdinand (người đã được bầu làm vua Hungary) trong suốt phần còn lại của triều đại của Karl. Tại Địa Trung Hải, dù đã dành một số thành công, Karl vẫn không thể ngăn chặn sự thống trị của hải quân Ottoman ngày càng mạnh và những hoạt động cướp biển của cướp biển Berber. Karl là một người chống lại Phong trào Kháng cách và ở Đức, ông đối lập với những Vương hầu người Đức của Liên minh Schmalkaldic, những người chống lại ông vì động cơ tôn giáo cũng như động cơ quyền lực. Ông đã không thể ngăn cản sự lan rộng của đạo Tin Lành dù ông giành chiến thắng quyết định trước các Vương hầu Tin lành tại trận Mühlberg. Năm 1547, cuối cùng ông buộc phải chấp nhận Hoà ước Augsburg năm 1555, chia rẽ nước Đức ra nhiều giáo phái khác nhau.Mặc dù trong triều đại của mình, Karl V không mấy khi phải đối đầu với quân nổi dậy, ông đã nhanh chóng dập tắt ba cuộc khởi nghĩa tại xứ Castilla trọng yếu, xứ Frisia và về sau tại thành phố Gent. Sau khi 3 cuộc nổi dậy bị dập tắt, các vùng đất ở Castilla và Bourgogne sẽ vẫn trung thành với ông.Sự thống trị của Karl ở Tây Ban Nha chính là nguồn gốc cho quyền lực và sự thịnh vượng của ông và nó trở nên ngày càng quan trọng hơn trong triều đại của ông. Tại Châu Mỹ, Karl đã phê chuẩn những cuộc chinh phục đế quốc Aztec và Inca của các Conquistador người Castilla. Tầm kiểm soát của người Castilla đã được mở rộng trên khắp miền Trung và Nam Mỹ. Sự bành trướng lãnh thổ rộng lớn và dòng chảy của bạc từ Nam Mỹ đến Castilla đã gây nên ảnh hưởng lâu dài sâu sắc đến Tây Ban Nha.Karl chỉ mới 56 tuổi khi ông thoái vị, nhưng sau 40 năm cai trị tràn đầy nhiệt huyết, ông đã kiệt sức về thể chất và tìm kiếm sự thanh tịnh trong một tu viện, nơi ông qua đời ở tuổi 58. Sau khi Karl thoái ẩn, Đế quốc La Mã Thần thánh được thừa hưởng bởi người em trai Ferdinand, người đã được ông trao cho các vùng đất ở Áo vào năm 1521. Đế quốc Tây Ban Nha, bao gồm các lãnh thổ ở Hà Lan và Ý, được kế thừa bởi con trai của Karl là Felipe II. Hai đế chế này sẽ vẫn là đồng minh cho đến thế kỷ 18 (khi nhánh Tây Ban Nha của dòng họ Habsburg bị tuyệt tự).

Karl_V_của_Thánh_chế_La_Mã

Kế nhiệm Felipe II của Tây Ban Nha
Thân mẫu Juana I của Castilla
Đồng trị vì Juana I
Tiền nhiệm Felipe el Hermoso
Thê thiếp Isabella của Bồ Đào Nha
Đăng quang 26 tháng 10 năm 1520, Aachen (Vua Đức)
22 tháng 2 năm 1530, Bologna (Vua Ý)
24 tháng 2 năm 1530, Bologna (Đế chế)
Hậu duệHậu duệ
Hậu duệ
Felipe II của Tây Ban Nha
Maria của Tây Ban Nha
Joan của Tây Ban Nha
Don Juan de Austria (không hợp pháp)
Margaret của Parma (không hợp pháp)
Sinh 24 tháng 2, 1500
Ghent, Flanders
Mất 21 tháng 9, 1558
Yuste, Tây Ban Nha
Tôn giáo Công giáo Rôma
Hoàng tộc Nhà Habsburg
Tại vị 25 tháng 9 năm 1506 - 25 tháng 10 năm 1556
&000000000000005000000050 năm, &000000000000003000000030 ngày[1]
An táng El Escorial, San Lorenzo de El Escorial, Tây Ban Nha
Thân phụ Felipe I của Castilla

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Karl_V_của_Thánh_chế_La_Mã http://www.deutsche-biographie.de/pnd118560093.htm... http://www.deutschlandfunk.de/herrscher-eines-reic... http://www.motecuhzoma.de/cort-karl.html http://www.spiegel.de/spiegelgeschichte/a-666923.h... http://elib.uni-stuttgart.de/opus/volltexte/2004/1... http://books.google.es/books?id=idjdQOYlK-4C&lpg=P... http://www.ccel.org/ccel/schaff/encyc07/Page_72.ht... http://www.crivoice.org/creededictworms.html https://books.google.com/books?id=KZ5D2WOqidoC&pg=... https://books.google.com/books?id=XBg1AQAAIAAJ&pg=...