Cộng hòa Tự trị Krym
Cộng hòa Tự trị Krym (
tiếng Ukraina: Автономна Республіка Крим, chuyển tự: Avtonomna Respublika Krym;
tiếng Nga: Автономная Республика Крым, chuyển tự: Avtonomnaya Respublika Krym;
tiếng Tatar Krym: Qırım Muhtar Cumhuriyeti, Къырым Мухтар Джумхуриети) là một nước cộng hòa tự trị thuộc
Ukraina nằm trên bán đảo cùng tên ở phía bắc
biển Đen. Lãnh thổ này sau đó được sáp nhập vào Nga năm 2014. Lãnh thổ cộng hòa tự trị này bao trùm hầu hết diện tích bán đảo, phần đất còn lại là thuộc thành phố Sevastopol vốn dĩ được quản lý riêng. Krym còn có phiên âm tiếng Việt là
Crưm.Lãnh thổ Krym bị chiếm đóng nhiều lần trong lịch sử. Các sắc dân như
Kimmeri,
Hy Lạp,
Scythia,
Goth,
Hung,
Bulgar,
Khazar, quốc gia
Rus Kiev,
Đế quốc Đông La Mã của người Hy Lạp,
Kim Trướng hãn quốc của người Tatar và người Mông Cổ đều từng có thời gian kiểm soát Krym. Vào
thế kỷ 13,
Cộng hòa Venezia và
Cộng hòa Genova kiểm soát một phần Krym. Nối tiếp chúng là
Hãn quốc Krym và
Đế quốc Ottoman vào thế kỷ 15-18 và
Đế quốc Nga vào thế kỷ 18-20. Thời thuộc
Liên Xô, Krym ban đầu là một phần của
Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga. Ngày 19 tháng 2 năm 1954, Đoàn chủ tịch Xô viết Tối cao Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga (nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết lớn nhất và là trụ cột của Liên bang Xô Viết) ban hành sắc lệnh cắt tỉnh Krym chuyển cho
Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina.
[2] Việc chuyển giao này được miêu tả là một "món quà", kỉ niệm cột mốc 300 năm Ukraina trở thành một phần của Đế quốc Nga.
[3][4] Ngày 18 tháng 3 năm 2014, Tổng thống Nga, Thủ tướng Krym và Thị trưởng Sevastopol cùng nhau ký thỏa thuận sáp nhập Krym và thành phố Sevastopol vào Liên bang Nga.
[5] Phía Ukraina vẫn xem Krym là nước cộng hòa tự trị của mình còn phía Nga thì xem Krym là một
chủ thể liên bang thuộc Liên bang Nga. Nga đã thiết lập
Vùng liên bang Krym gồm
Cộng hòa Krym và
thành phố liên bang Sevastopol. Thực tế
Cộng hòa tự trị Krym thuộc
Ukraina đã giải thế sau ngày 18 tháng 3 năm 2014. Thủ đô và nơi đặt trụ sở của chính phủ nước cộng hòa là thành phố
Simferopol, nằm ở trung tâm của bán đảo. Krym có diện tích 26.200 km² và dân số vào năm 2007 là 1.973.185. Các số liệu này không bao gồm diện tích và dân số của thành phố
Sevastopol cũng nằm trên bán đảo song tách biệt về hành chính.
Người Tatar Krym là một dân tộc thiểu số tại Krym, vào năm 2001 họ chiếm 12,1% dân số của nước cộng hòa.
[6] Dân tộc này khởi thủy tại Krym vào cuối thời kỳ
Trung Cổ sau khi Hãn quốc Krym thành lập. Thời Liên Xô, Chính phủ của
Stalin trục xuất cưỡng bức người Tatar Krym vào năm 1944 sau khi Liên Xô chiếm lại vùng này từ tay Đức Quốc xã. Trên 180 ngàn người bị chở bằng xe lửa đến
Trung Á. Khoảng 22 cho tới 46% số người này đã chết trên xe lửa vì đói khát hoặc vì bệnh tật. Sau khi Liên Xô sụp đổ, người Tatar Krym bắt đầu quay trở lại khu vực.
[7] Theo điều tra dân số Ukraina năm 2001, 58,5% dân số tại Krym thuộc dân tộc Nga và 24,4% thuộc dân tộc Ukraina.
[6]
