Vương quốc Hanthawaddy (
tiếng Myanma: ဟံသာဝတီ ပဲခူး တိုင်းပြည်; còn gọi
Hanthawaddy Pegu hoặc đơn giản là
Pegu;
Hán-Việt:
Bột Cố 勃固) từng là một
quốc gia lớn của
người Môn cai trị miền
Hạ Miến (
Myanma) trong thời kỳ
1287-
1539. Vương quốc nói
tiếng Môn được thành lập bởi
Ramannadesa hay
Ramanya trong tiếng Miến (ရာမညဒေသ) và tiếng Môn ရးမည) bởi vua
Wareru sau khi
Đế quốc Pagan sụp đổ vào năm 1287, vua
Wareru đã thành lập Hanthawaddy dưới cái tên
Ramanya và làm một nước chư hầu danh nghĩa của
Sukhothai, và của
nhà Nguyên.
[1] Đến năm
1331, quốc gia này chính thức độc lập với Sukhothai, nhưng vẫn là một liên bang lỏng lẻo của ba trung tâm quyền lực lớn trong khu vực: vùng
đồng bằng Ayeyarwady,
Pegu, và
Martaban. Các vua của Hanthawaddy lúc đó có ít hoặc không có quyền lực gì đối với chư hầu. Martaban đã công khai vùng dậy trong những năm
1363-
1388.Dưới sự cai trị mạnh mẽ của vua
Razadarit (
1383 -
1422), vương quốc đã được củng cố. Razadarit đã thống nhất vững chắc ba vùng người Môn trên với nhau, và đã bảo vệ được nền độc lập của đất nước trước âm mưu thôn tính của quốc gia
người Shan-
Miến Ava trong cuộc
chiến tranh kéo dài 40 năm (
1385 -
1424), đồng thời khuất phục vương quốc
Arakan ở
phía tây. Chiến tranh kết thúc bất phân thắng bại, nhưng xét đến việc Ava rốt cục phải từ bỏ tham vọng phục hồi Đế quốc Pagan, thì có thể nói là Hanthawaddy đã chiến thắng. Sau đó, Hanthawaddy đôi khi còn hỗ trợ các nước chư hầu phía nam của Ava là Prome và
Taungoo nổi dậy chống lại Ava, nhưng vẫn đồng thời cẩn thận để tránh bị rơi vào một cuộc chiến tranh toàn diện.Sau cuộc chiến tranh 40 năm, Hanthawaddy bước vào
thời đại hoàng kim của mình trong khi đối thủ Ava dần đi vào suy vong. Từ
thập niên 1420 đến thập niên 1530, Hanthawaddy là vương quốc hùng mạnh nhất và thịnh vượng trong tất cả các vương quốc sau thời đại Pagan. Dưới sự cai trị liên tục của một loạt các vị vua anh minh -
Binnya Ran I,
Shin Sawbu,
Dhammazedi và
Binnya Ran II - vương quốc đã có được một thời kỳ thịnh vượng kéo dài, với những nguồn thu lớn từ
ngoại thương. Thương nhân của Hanthawaddy đã giao dịch với thương nhân từ khắp
Ấn Độ Dương, làm đầy kho bạc của nhà vua bằng
vàng,
bạc,
lụa và
gia vị, và tất cả những thứ khác của nền
thương mại thời tiền hiện đại. Vương quốc cũng đã trở thành một trung tâm nổi tiếng của
Phật giáo Thượng tọa bộ. Nó thiết lập quan hệ chặt chẽ với
Sri Lanka, và khuyến khích những cải cách mà sau này lan rộng trong cả nước.
[2]Sự thịnh vượng của vương quốc kết thúc đột ngột. Từ năm
1535 trở đi, nó liên tục bị vương quốc Taungoo tấn công. Vua
Takayutpi không thể lãnh đạo nổi vương quốc với nhiều nguồn lực và nhân lực hơn so với nước Taungoo nhỏ bé nhưng có vua
Tabinshwehti anh minh và tướng
Bayinnaung tài ba. Taungoo đã thâu tóm vùng đồng bằng Ayeyarwady vào năm
1538, Pegu vào năm
1539, và Martaban vào năm
1541.
[3] Năm
1550, nhân việc vua Tabinshwehti bị ám sát, Hanthawaddy đã kháng cự mạnh mẽ. Nhưng Bayinnaung đã nhanh chóng đánh bại các cuộc kháng cự vào năm
1551.Thời kỳ vàng son của Hanthawaddy được người Môn ở Hạ Miến nhớ mãi. Vào năm 1740, khi triều Taungoo suy yếu, người Môn lại giành độc lập và lập nên nước
Hanthawaddy Phục hưng.