Flavius Theodosius Augustus[1] (
11 tháng 1 năm
347 –
17 tháng 1 năm
395), cũng được gọi là
Theodosius I hay
Theodosius Đại đế, là
hoàng đế đầu tiên của Vương triều Theodosius (
La Mã), trị vì từ năm
379 đến khi chết năm
395. Theodosius là vị vua cuối cùng thống nhất được các mảng phía
Tây và
Đông của đế quốc La Mã.Là con của 1 viên tướng người gốc
Tây Ban Nha, Theodosius I đã được lập làm vua Đông La Mã sau khi hoàng đế
Valens bị quân
Goth giết tại
trận Hadrianopolis. Trong mấy năm đầu trị quốc của Theodosius, quân đội Goth tiếp tục mở các đợt tấn công vào La Mã và đến năm 382, Theodosius đã chặn được đà tiến của người Goth. Tuy nhiên, nhân lực và tài lực của La Mã đã suy thoái trầm trọng đến mức Theodosius phải chấp nhận cho dân Goth định cư trên lãnh thổ Đông La Mã.
[2] Đồng thời Theodosius cũng cho phép người Goth gia nhập quân đội La Mã, và tận dụng nhân lực của họ để thực hiện 2 cuộc chiến tranh tàn khốc với Tây La Mã vào các năm 388-394, đỉnh điểm là
trận sông Frigidus (394) khi Theodosius thắng vua Tây La Mã
Eugenius và thống nhất toàn bộ đế quốc. Bên cạnh đó, những cuộc chiến tranh này đã gây thiệt hại rất lớn cho cả hai phe, và điều đó đã góp phần đẩy mạnh sự suy vong của La Mã.
[3]Về nội trị, Theodosius đã tuyên bố xác lập
Ki-tô giáo là tôn giáo chính thức của nhà nước La Mã.
[4][5] Không những thế, Theodosius không hề ngăn cản hay trừng phạt các tín đồ Ki-tô giáo phá hủy những đền, miếu tiêu biểu của tôn giáo đa thần cổ Hy-La – trong đó có
điện Apollo ở
Delphi và miếu
Serapeum tại
Alexandria. Theodosius cũng cho giải tán đoàn thể trinh nữ Vestal tại thành phố
Roma. Năm 393, Theodosius cũng cẩm chỉ các nghi lễ đa thần giáo trong các đại hội thể thao
Olympic ở Hy Lạp. Sau khi Theodosius chết, 2 người con thơ ấu của Theodosius là
Arcadius và
Honorius lần lượt kế thừa phần phía đông và phía tây của đế quốc; từ đây, La Mã bị chia cắt mãi mãi cho đến khi Tây La Mã diệt vong năm 476 và Đông La Mã sụp đổ năm 1453.