Trong sinh học,
giới tính là khái niệm dùng để chỉ giống
đực và giống
cái của
sinh vật.
[1][2][3]Hầu hết các loài sinh vật được phân chia thành hai giới (giống) đực và cái như vậy, mà mỗi giới (giống) được đặc trưng bởi nhiều đặc điểm khác nhau về hình thái, giải phẫu, sinh lí,... và nhất là cấu tạo cơ quan sinh sản, chất nội tiết (
hoocmôn) và
nhiễm sắc thể giới tính.
[1][4] Ví dụ như sự khác nhau giữa nam và nữ, sự phân biệt gà trống và gà mái, v.v (hình 1).
Sinh sản hữu tính bao gồm sự kết hợp và pha trộn các đặc điểm
di truyền: các
tế bào chuyên biệt được gọi là
giao tử kết hợp với nhau tạo thành con, thừa hưởng các tính trạng từ mỗi bố mẹ. Các giao tử được tạo ra bởi một sinh vật đã xác định giới tính: giống đực tạo ra giao tử nhỏ (ví dụ như
tinh trùng ở động vật; tinh tử ở
phấn hoa của
thực vật có hạt), trong khi giống cái tạo ra giao tử thường lớn hơn (
trứng hoặc noãn). Các cá thể sinh vật nào có khả năng tạo ra cả giao tử đực và giao tử cái được gọi là cá thể
lưỡng tính. Giao tử có thể giống nhau về hình thái và chức năng, nhưng trong nhiều trường hợp, một sự bất đối xứng đã phát triển như vậy mà hai loại khác nhau của giao tử tồn tại.Sự taọo thành giới tính (đực hay cái) của một cá thể thường được bắt đầu tư hợp tử là kết quả hợp nhất giữa giao tử đực và giao tử cái (hình 2).Sự khác biệt về thể chất thường liên quan đến các giới tính khác nhau của một sinh vật; những
dị hình tình dục này có thể phản ánh những áp lực sinh sản khác nhau mà giới tính gặp phải. Chẳng hạn,
lựa chọn bạn đời và
chọn lọc giới tính có thể đẩy nhanh sự tiến hóa của sự khác biệt về thể chất giữa hai giới. Ở người và các
động vật có vú khác, con đực thường mang
nhiễm sắc thể X và
Y (XY), trong khi con cái thường mang hai
nhiễm sắc thể X (XX), là một phần của
hệ thống xác định giới tính XY. Con người cũng có thể là
liên giới tính. Các động vật khác có các
hệ thống xác định giới tính khác nhau, chẳng hạn như
hệ thống xác định giới tính ZW ở chim,
hệ thống xác định giới tính X0 ở côn trùng và các hệ thống
xác định giới tính môi trường khác nhau, ví dụ như ở động vật giáp xác.
Nấm cũng có thể có hệ thống giao phối
allelic phức tạp hơn, với giới tính không được mô tả chính xác là nam, nữ hoặc lưỡng tính.
[5]