Bộ_Lại

Bộ Lại hay Lại bộ (chữ Hán:吏部) là tên gọi của một cơ quan hành chính thời phong kiến tại các nước Đông Á, tương đương với cấp bộ ngày nay. Năm Kiến Thủy thứ tư (29 TCN) thời Hán Thành Đế lập ra thường thị tào[1], đến thời Hán Quang Vũ Đế đổi thành lại tào[1][2]. Thời Hán Linh Đế đổi thành Tuyển bộ[1][2]. Từ thời Tào Ngụynhà Tấn trở đi gọi là Lại bộ[1][2]. Thời Tùy, ĐườngNgũ đại, bộ này là một trong sáu bộ (Lục bộ) của Thượng thư tỉnh.Ở các nước Á Đông thời phong kiến, Bộ Lại hoặc Lại bộ là bộ giữ việc quan tước, phong tước, ân ban thuyên chuyển, lựa chọn, xét công, bãi truất và thăng thưởng, bổ sung quan lại, cung cấp người cho các nha môn; tương đương với Bộ Nội vụ ngày nay. Đứng đầu Bộ Lại là Thượng thư Bộ Lại (Lại bộ Thượng thư).Trong Lại bộ sau này mới đặt ra các ti là Lại bộ ti, Tư phong ti, Tư huân ti, Khảo công ti[3], chủ quản các công việc của quan văn như bổ nhiệm, bãi miễn, khảo khóa, thăng giáng, huân phong, điều động. Thời kỳ đầu nhà Đường bộ này còn cai quản cả việc khảo thí khoa cử, đến năm Khai Nguyên thứ 24 (736) thời Đường Huyền Tông thì công việc này được giao lại cho bộ Lễ. Thời kỳ giữa của nhà Đường, các quyền xem xét quan viên và bổ nhiệm, bãi miễn bị thu hồi dần về thượng thư tỉnh. Quan đứng đầu bộ Lại gọi là Lại bộ thượng thư (hay thượng thư bộ Lại) với hàm chánh tam phẩm, cấp dưới lần lượt là Lại bộ thị lang gồm hai người với hàm chánh tứ phẩm thượng. Dưới nữa là lang trung có hai người với hàm chánh ngũ phẩm thượng và viên ngoại lang gồm hai người với hàm chánh lục phẩm thượng[3]. Có thời đổi thành tư liệt, thiên quan, văn bộ, sau lại đổi về như cũ.