Bộ Lại hay
Lại bộ (chữ Hán:吏部) là tên gọi của một cơ quan hành chính thời
phong kiến tại các nước
Đông Á, tương đương với cấp bộ ngày nay. Năm Kiến Thủy thứ tư (
29 TCN) thời
Hán Thành Đế lập ra thường thị tào
[1], đến thời
Hán Quang Vũ Đế đổi thành lại tào
[1][2]. Thời
Hán Linh Đế đổi thành Tuyển bộ
[1][2]. Từ thời
Tào Ngụy và
nhà Tấn trở đi gọi là Lại bộ
[1][2]. Thời
Tùy,
Đường và
Ngũ đại, bộ này là một trong sáu bộ (
Lục bộ) của
Thượng thư tỉnh.Ở các nước Á Đông thời phong kiến, Bộ Lại hoặc Lại bộ là bộ giữ việc quan tước, phong tước, ân ban thuyên chuyển, lựa chọn, xét công, bãi truất và thăng thưởng, bổ sung quan lại, cung cấp người cho các nha môn; tương đương với Bộ Nội vụ ngày nay. Đứng đầu Bộ Lại là Thượng thư Bộ Lại (Lại bộ Thượng thư).Trong Lại bộ sau này mới đặt ra các ti là
Lại bộ ti,
Tư phong ti,
Tư huân ti,
Khảo công ti[3], chủ quản các công việc của
quan văn như bổ nhiệm, bãi miễn,
khảo khóa, thăng giáng, huân phong, điều động. Thời kỳ đầu
nhà Đường bộ này còn cai quản cả việc khảo thí
khoa cử, đến năm Khai Nguyên thứ 24 (
736) thời
Đường Huyền Tông thì công việc này được giao lại cho
bộ Lễ. Thời kỳ giữa của nhà Đường, các quyền xem xét quan viên và bổ nhiệm, bãi miễn bị thu hồi dần về thượng thư tỉnh. Quan đứng đầu bộ Lại gọi là
Lại bộ thượng thư (hay thượng thư bộ Lại) với hàm chánh tam phẩm, cấp dưới lần lượt là
Lại bộ thị lang gồm hai người với hàm chánh tứ phẩm thượng. Dưới nữa là
lang trung có hai người với hàm chánh ngũ phẩm thượng và
viên ngoại lang gồm hai người với hàm chánh lục phẩm thượng
[3]. Có thời đổi thành
tư liệt,
thiên quan,
văn bộ, sau lại đổi về như cũ.