Hán Quang Vũ Đế (
chữ Hán: 漢光武帝;
15 tháng 1,
5 TCN –
29 tháng 3,
57), hay còn gọi
Hán Thế Tổ (漢世祖), húy
Lưu Tú (劉秀),
biểu tự Văn Thúc (文叔)
[1], là vị
Hoàng đế sáng lập triều đại
Đông Hán trong
lịch sử Trung Quốc, đồng thời là vị Hoàng đế thứ 16 của
nhà Hán. Ông trị vì từ ngày
5 tháng 8 năm
25 đến khi mất, tổng cộng 32 năm.Là dòng dõi xa của nhà
Tây Hán và từng tham gia
khởi nghĩa Lục Lâm chống lại chính quyền
Vương Mãng, Hán Quang Vũ Đế đã ly khai khỏi chính quyền mới của Lục Lâm, đánh bại các lực lượng cát cứ và thống nhất quốc gia, mở ra thời kỳ thịnh trị của Trung Quốc sau nhiều năm biến động, được gọi là
Quang Vũ trung hưng (光武中興).Trong lịch sử Trung Quốc, Quang Vũ Đế Lưu Tú được đánh giá cao với tài cầm binh, sau khi xưng Đế đã đích thân dẫn binh thảo phạt tứ phương, thu phục nhiều quân phiệt và củng cố chính quyền nhà Hán sau một thời gian bị gián đoạn. Ông trọng hiền đãi sĩ, khoan hậu trọng tín, nên được chư hầu
Đậu Dung (竇融), tướng
Mã Viện đều quy phục. Khác với tổ tiên
Hán Cao Tổ Lưu Bang, hoặc các vị Hoàng đế khai quốc về sau như
Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương, ông không sát hại hiền thần theo mình như họ, mà thiện đãi, khuất phục họ phục vụ mình cho đến hết triều đại của mình.Đối với
Hung Nô, Quang Vũ Đế sáp nhập
Nam Hung Nô vào lãnh thổ nhà Hán, nhập vào 8 quận biên phòng phía Bắc gồm:
Bắc Địa,
Sóc Phương,
Ngũ Nguyên,
Vân Trung,
Định Tương,
Nhạn Môn,
Đại Quân và
Tây Hà. Quang Vũ cho phép
Thiền vu ngự tại
Mỹ Tắc huyện của Tây Hà. Theo thời gian, diên biên Bát quận này ngày càng trở thành một thế lực mạnh, vừa góp phần giúp nhà Hán ngăn chặn
Bắc Hung Nô, lại tự tạo thành 1 thế lực quân phiệt. Đến thời kì giữa Đông Hán, bên cạnh loạn
người Khương thì Bát quận thường xuyên nổi loạn, tạo thành một mối họa Bắc phiên trong suốt thời gian còn lại của Đông Hán
[2].