Benito Amilcare Andrea Mussolini (phiên âm
tiếng Việt:
Bê-ni-tô Mu-xô-li-ni; phát âm tiếng Ý:
[beˈnito mussoˈlini];
[1] 29 tháng 7 năm
1883 –
28 tháng 4 năm
1945). Được gọi là Il Duce ("The Leader"), Mussolini là người sáng lập ra chủ nghĩa
phát xít Ý. Năm
1912, Mussolini là thành viên lãnh đạo của Đảng Xã hội Ý (PSI), nhưng đã bị trục xuất khỏi PSI vì đã ủng hộ can thiệp quân sự trong
Chiến tranh thế giới thứ nhất, trái ngược lập trường của đảng về tính trung lập. Mussolini phục vụ trong quân đội Hoàng gia Ý trong chiến tranh cho đến khi ông bị thương và xuất viện vào năm
1917. Mussolini lên án PSI, quan điểm của ông là tập trung vào
chủ nghĩa dân tộc thay vì
chủ nghĩa xã hội và sau đó thành lập phong trào
phát xít. Tháng 10 năm 1922, Mussolini trở thành Thủ tướng trẻ nhất trong lịch sử Ý cho đến khi bổ nhiệm
Matteo Renzi vào tháng 2 năm 2014. Sau khi loại bỏ tất cả các đối thủ chính trị thông qua cảnh sát mật, quyền lực đã được Mussolini nắm trọn thông qua một loạt các sắc luật đã biến Ý thành một chế độ độc tài độc đảng. Mussolini vẫn nắm quyền cho đến khi ông bị vua
Victor Emmanuel III lật đổ vào năm
1943. Mussolini đã tìm cách trì hoãn một cuộc chiến tranh ở
châu Âu, nhưng
Đức xâm chiếm Ba Lan vào ngày 1 tháng 9 năm 1939, dẫn đến tuyên bố chiến tranh của
Pháp và
Anh và sự khởi đầu của
Thế chiến II. Vào ngày 10 tháng 6 năm 1940 với sự sụp đổ của nước Pháp. Ý chính thức bước vào cuộc chiến bên cạnh Đức, mặc dù Mussolini biết rằng nước Ý không có khả năng quân sự và tài nguyên để thực hiện một cuộc chiến tranh lâu dài với
Đế quốc Anh. Ông tin rằng sau khi có cuộc đình công Pháp sắp xảy ra, Ý có thể tranh giành lãnh thổ từ
Pháp, và sau đó ông có thể tập trung lực lượng của mình vào một cuộc tấn công lớn ở
Bắc Phi, nơi lực lượng Anh và Khối thịnh vượng chung đã bị các lực lượng Ý đông hơn uy hiếp. Vào
mùa hè năm
1941, Mussolini gửi quân Ý tham gia vào cuộc xâm lược
Liên bang Xô viết, và
Ý tuyên chiến với
Hoa Kỳ vào tháng 12. Vào năm 1943, Ý đã trải qua một thảm họa khác: vào tháng 2,
Hồng quân đã phá hủy hoàn toàn Quân đội Ý ở
Nga; vào tháng 5,
Khối Trục đã sụp đổ ở
Bắc Phi; vào ngày 9 tháng 7, các đồng minh xâm lược
Sicily; và đến ngày 16 nó trở nên rõ ràng hơn với cuộc tấn công mùa hè của Đức ở
Liên Xô đã thất bại. Kết quả là, vào đầu ngày 26 tháng 7, vua
Victor Emmanuel III đã miễn nhiệm ông là người đứng đầu chính phủ và đã bắt giam ông, đồng thời bổ nhiệm
Pietro Badoglio làm Thủ tướng. Vào ngày
12 tháng 9 năm
1943, Mussolini được cứu thoát khỏi sự giam giữ trong cuộc đột kích Gran Sasso của lính dù Đức và các chỉ huy
Waffen-SS do Thiếu tá
Otto-Harald Mors dẫn đầu.
Adolf Hitler sau đó đưa Mussolini phụ trách chế độ bù nhìn ở
miền bắc Italy,
Cộng hòa xã hội Ý (tiếng Ý: Repubblica Sociale Italiana, RSI), được gọi là Cộng hòa Salò. Vào cuối
tháng 4 năm
1945, Mussolini và tình nhân
Clara Petacci của ông đã cố gắng chạy sang
Thụy Sĩ, nhưng cả hai đều bị bắt giữ bởi thành viên
Đảng Cộng sản Ý và bị
xử bắn vào ngày
28 tháng 4 năm
1945 gần
Hồ Como. Thi thể của ông sau đó được đưa tới
Milan và treo ngược trên quảng trường để mọi người chứng kiến, nhổ
nước bọt thể hiện sự khinh bỉ.