Đường phân (tiếng Anh là Glycolysis, bắt nguồn từ Glycose, một thuật ngữ cũ để chỉ
đường glucose và đuôi -lysis chỉ sự phân hủy) hay con đường Emden-Meyerhof-Parnas (EMP) là một
quá trình chuyển hóa vật chất và năng lượng diễn ra trong tế bào mà biến đổi từ một phân tử glucose (C6H12O6) thành hai phân tử axit pyruvic (CH3COCOOH). Năng lượng tự do giải phóng từ quá trình này được sử dụng để tạo ra các hợp chất cao năng như ATP (
adenosine triphosphate) và NADH (
reduced nicotinamide adenine dinucleotide). Quá trình đường phân bao gồm mười
phản ứng sinh hóa khác nhau, mỗi phản ứng do một loại
enzyme tương ứng
xúc tác nên. Phần lớn các
đường đơn (monosaccharide) như
fructose hay
galactose, có thể biến đổi thành các sản phẩm trung gian và những sản phẩm ấy có thể được sử dụng trực tiếp. Thí dụ, sản phẩm trung gian dihydroxyacetone phosphate (DHAP) là một nguồn nguyên liệu tổng hợp nên phân từ
glycerol, từ đó kết hợp với
axit béo tạo thành
chất béo (một dạng của
lipid).Đường phân là một quá trình chuyển hóa vật chất không phụ thuộc vào nguồn
oxy, tức là chúng có thể xảy ra dù
môi trường có oxy hay không. Quá trình này là con đường phổ biến nhất và chung cho cả
hô hấp hiếu khí,
hô hấp kị khí hay
lên men. Chúng phần lớn xảy ra ở
tế bào chất (bào tương cytosol) của tế bào. Quá trình biến đổi này được các nhà khoa học Gustav Embden, Otto Meyerhof và Jakub Karol Parnas tìm ra. Quá trình đường phân có thể chia thành hai giai đoạn chính là