Rãnh Mariana, còn gọi là
vực Mariana hay
vũng Mariana, là
rãnh đại dương sâu nhất đã biết, và điểm sâu nhất của nó là nơi sâu nhất trong lớp vỏ
Trái Đất. Nó nằm trên phần đáy của khu vực tây bắc
Thái Bình Dương, về phía đông
quần đảo Mariana. Điểm sâu nhất có tọa độ 11°21' Bắc và 142°12' Đông. Rãnh Mariana kéo dài tới gần
Nhật Bản. Rãnh này là ranh giới nơi hai
mảng kiến tạo gặp nhau, là
khu vực lún xuống ở đó
mảng Thái Bình Dương bị lún xuống dưới
mảng Philippines. Rãnh có
chiều dài khoảng 2.550 km (1.580 dặm) nhưng
chiều rộng trung bình chỉ vào khoảng 69 km (43 dặm). Phần đáy của rãnh này thấp dưới mực nước biển một khoảng cách lớn hơn nhiều khi so với
đỉnh Everest ở trên mực nước biển.
Độ sâu tối đa của rãnh này là 11.034
m (36.201 ft) dưới
mực nước biển theo phép đo gần đây nhất. Khi tính đến vĩ độ của rãnh Mariana và sự lồi ra ở khu vực
xích đạo của Trái Đất thì rãnh Mariana nằm ở khoảng cách 6.366,4
km tính từ tâm Trái Đất.
Bắc Băng Dương, có độ sâu chỉ khoảng 4-4,5 km, nhưng tính từ đáy thì Bắc Băng Dương lại ở khoảng cách chỉ xấp xỉ 6.352,8 km từ tâm Trái Đất, tức gần tâm Trái Đất hơn so với điểm sâu nhất của rãnh Mariana 13,6 km.Rãnh Mariana được tàu Challenger II của
Hải quân Hoàng gia Anh khảo sát lần đầu tiên năm
1951, do đó người ta đã đặt tên cho phần sâu nhất của rãnh Mariana là
vực thẳm Challenger. Sử dụng kỹ thuật
phản xạ sóng âm, tàu Challenger II đã đo được độ sâu 5.960
sải (10.900 m) tại tọa độ 11°19' Bắc và 142°15' Đông. Âm thanh này đã được thực hiện lặp lại với tai nghe để nghe tín hiệu trở lại do sóng âm phản xạ ngược trở lại khi gặp đáy biển. Do việc đo thời gian của máy thu âm thanh phản xạ, một phần cần thiết của quá trình này, đã được thực hiện bằng tay để ngắt đồng hồ bấm giờ nên người ta đã cẩn thận trừ đi một thang đo (20 sải) khi chính thức báo cáo độ sâu lớn nhất là 5.940 sải (10.863 m).Năm
1957, tàu Vityaz của
Nga báo cáo độ sâu 11.034 m (36.201 ft), cho
chỗ lõm sâu hoắm Mariana; sự đo đạc này đã không được thực hiện lặp lại nên khó có thể coi là chính xác. Năm
1962, tàu hải quân Spencer F. Baird của
Mỹ báo cáo độ sâu lớn nhất là 10.915 m (35.810 ft). Năm
1984,
Nhật Bản gửi tàu Takuyo, một tàu khảo sát chuyên nghiệp hóa cao tới rãnh Mariana để thu thập dữ liệu bằng cách sử dụng các máy thu sóng âm phản xạ nhiều tia và hẹp; họ báo cáo độ sâu cực đại là 10.924 m (35.840 ft)
[1] (cũng có báo cáo là 10.920±10 m
[2]). Các phép đo chính xác nhất đã được thực hiện trên máy dò
Kaiko của người Nhật vào ngày
24 tháng 3 năm
1995 cho kết quả 10.911 m (35.798 ft)
[3].Trong cuộc lặn không có tiền lệ, tàu ngầm thăm dò của
Hải quân Mỹ là Bathyscaphe Trieste đã xuống tới đáy vào lúc 1:06 trưa ngày
23 tháng 1 năm
1960 với trung úy hải quân
Don Walsh và kỹ sư
Jacques Piccard. Quả cầu
sắt được sử dụng để làm
bì, với
xăng để tạo sức nổi. Các hệ thống trên boong tàu chỉ tới độ sâu 37.800 ft (11.521 m), nhưng sau đó đã được sửa lại là 10.916 m (35.813 ft). Ở dưới đáy Walsh và Piccard đã rất ngạc nhiên khi phát hiện thấy các sinh vật như
cá bơn dài khoảng 30 cm, cũng như
tôm. Theo Piccard thì "đáy biển dường như sáng và sạch sẽ, là một vùng hoang vu chỉ có
tảo cát".Tại đáy của rãnh Mariana thì nước tạo ra một áp lực tới 1086
barơ (108,6 MPa hay 15.751 psi).Vào
ngày 1 tháng 6 năm 2009, tàu Kilo RV Moana (là tàu mẹ của chiếc tàu ngầm Nereus) đã sử dụng hệ thống định vị dưới mặt nước bằng sóng siêu âm Simrad EM120 (300-11.000 m) lập nên bản đồ ngay tại vực thẳm Challenger với độ sâu tìm được là 10.971 m (35.994 ft), độ chính xác hơn lần cũ 0,2% (sai số khoảng ± 11 m).
Năm 2003, các nhà khoa học đã tìm được dọc theo rãnh Mariana một số khu vực có độ sâu như vực thẳm Challenger và thậm chí có thể sâu