Libya
Libya

Libya

Nhà nước LibyaLibya (phiên âm tiếng Việt: Li-bi; tiếng Ả Rập: ‏ليبيا‎ Lībiyā), tên chính thức: Nhà nước Libya[Còn mơ hồthảo luận][7][8][9][10] là một quốc gia tại Bắc Phi và giáp với Địa Trung Hải ở phía bắc, Ai Cập ở phía đông, Sudan ở phía đông nam, TchadNiger ở phía nam, AlgérieTunisia ở phía tây. Với diện tích hơi lớn hơn gấp năm lần Việt Nam, Libya là nước lớn thứ tư ở châu Phi và thứ 17 trên thế giới[11]. Thủ đô của Libya là thành phố Tripoli, với 1,7 triệu trong tổng số 5,8 triệu dân cả nước. Ba khu vực truyền thống của quốc gia này là Tripolitania, FezzanCyrenaica.Cái tên "Libya" bắt nguồn từ chữ "Lebu" trong tiếng Ai Cập, để chỉ những người Berber sống ở phía tây sông Nil, và được đưa vào tiếng Hy Lạp cổ đại để trở thành "Libya". Ở thời Hy Lạp cổ đại, thuật ngữ "Lybya" có nghĩa rộng hơn, gồm toàn bộ Bắc Phi ở phía tây Ai Cập, và đôi lúc còn bao gồm toàn bộ lục địa châu Phi.Với một trữ lượng dầu mỏ đã được kiểm chứng thuộc hàng lớn nhất trên thế giới[12], Libya có mức thu nhập kinh tế quốc dân trên đầu người cao nhất Bắc Phi, cũng như là một trong những nước có mức GDP trên đầu người cao ở châu Phi[13]. Với tổng diện tích 1,8 triệu km², 90% trong đó là sa mạc. Với dân số chỉ có 6 triệu người và các khoản thu nhập từ dầu lửa hàng năm tới 32 tỷ đô la Mỹ trong năm 2010, tiềm năng của Libya là rất lớn, cung cấp cho người dân một hệ thống an sinh xã hội cao và rộng rãi, đặc biệt trong lĩnh vực nhà ở và giáo dục[14]. So sánh với các nước láng giềng theo định hướng thị trường, Libya có mức nghèo tuyệt đối và tương đối khá thấp. Tuy nhiên trong 42 năm cầm quyền, Gadhafi được cho là đã biển thủ các nguồn tài trợ nhằm thu lợi cho gia đình và bộ tộc của ông.[15] và tỉ lệ thất nghiệp tại Libya được ước tính là 30% hoặc nhiều hơn.[16]Từ năm 1911 đến 1943, Libya là thuộc địa của Ý. Quốc gia này tuyên bố độc lập vào năm 1951 và trở thành một nền quân chủ. Một cuộc đảo chính quân sự năm 1969 đã lật đổ Vua Idris I. Lãnh đạo cuộc đảo chính là Muammar Gaddafi cai trị đất nước từ năm 1969 cho đến khi Gaddafi bị lật đổ và bị giết trong cuộc nội chiến năm 2011. Cuộc nội chiến lần thứ hai, tiếp tục kể từ năm 2014, giữa một bên là chính phủ HoR ở Tobruk và một bên là chính phủ GNC ở Tripoli đã diễn ra. Sau một loạt các cuộc đàm phán hòa bình do Liên Hiệp Quốc tổ chức giữa hai chính phủ Tobruk và Tripoli, một chính phủ thống nhất do LHQ hậu thuẫn đã được thành lập vào năm 2015. Tuy nhiên, một phần lãnh thổ của Libya vẫn còn nằm ngoài sự kiểm soát của chính phủ, khi mà các lực lượng Hồi giáo cưc đoan, phiến quân và bộ lạc dân quân khác nhau đang chiếm giữ các khu vực này.

Libya

Ngôn ngữ chính thức Tiếng Ả Rập[3]
Múi giờ EET (UTC+2); mùa hè: UTC+2
Lái xe bên phải
24 tháng 12 năm 1951 Từ AnhPháp do LHQ ủy trị
GDP (PPP) (2019) Tổng số: 104,1 tỷ USD[5]
Bình quân đầu người: 14.834 USD[5]
Thủ đô Tripoli[2]
32°52′B 13°11′Đ / 32,867°B 13,183°Đ / 32.867; 13.183
32°54′B 13°11′Đ / 32,9°B 13,183°Đ / 32.900; 13.183
Diện tích 1.759.541 km² (hạng 16)
Đơn vị tiền tệ Dinar Libya (LYD)
Diện tích nước không đáng kể %
10 tháng 2 năm 1947 Từ Ý
Thành phố lớn nhất Tripoli
Mật độ 3,55 người/km² (hạng 218)
Chính phủ Cộng hòa
GDP (danh nghĩa) (2019) Tổng số: 44,775 tỷ USD[5]
Bình quân đầu người: 6.380 USD[5] (hạng 92)
HDI (2015) 0,716 [6] cao (hạng 102)
Thủ tướng (GNA) Fayez al-Sarraj
Tên miền Internet .ly
Chủ tịch Hội đồng quốc gia Libya Mustafa Mohamed Abud Al Jeleil
Dân số ước lượng (2019) 7.018.000[4] người (hạng 108)
Mã điện thoại +218

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Libya //nla.gov.au/anbd.aut-an35304693 http://poli.vub.ac.be/cbw/cbw/003020100.html http://www.cbv.ns.ca/dictator/Amin.html http://www.lib.unb.ca/Texts/JCS/bin/get7.cgi?direc... http://www.lib.unb.ca/Texts/SCL/Vol22_1/fledderu.h... http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/f/F003452.php http://www.unhchr.ch/tbs/doc.nsf/(Symbol)/E.1990.5... http://www.adherents.com/adhloc/Wh_185.html http://allafrica.com/stories/201107210928.html http://www.arabicnews.com/ansub/Daily/Day/060608/2...