Irênê (
tiếng Hy Lạp: Εἰρηναῖος,
tiếng Latinh và tiếng Anh:
Irenaeus) (đầu thế kỷ II – k. 202
CN), cũng được tôn vinh là
Thánh Irênê, là
Giám mục thành
Lugdunum xứ
Gallia (Gaule), thuộc
Đế quốc La Mã (nay là
Lyon,
Pháp). Ông là
giáo phụ,
nhà hộ giáo thuộc thời kỳ đầu, các tác phẩm của ông giúp hình thành nền
thần học Kitô giáo sơ khởi. Ông là đệ tử của thánh
Pôlycarpô,
[1] người mà theo truyền thống là môn đệ của thánh
Gioan Tông đồ.Tác phẩm nổi bật nhất của Irênê, Về nhận dạng và đánh bại cái gọi là Ngộ giáo (Adversus Haereses) hay còn được gọi là Chống dị giáo (k. 180) là một sự đả kích nhằm vào
Ngộ giáo - một mối đe dọa nghiêm trọng với Giáo hội thời bấy giờ, đặc biệt là nhằm vào phái ngộ giáo của
Valentinus. Là một trong số những nhà thần học Kitô giáo quan trọng nhất, ông nhấn mạnh đến yếu tố truyền thống của Giáo hội, đặc biệt là về chức Giám mục,
Thánh Kinh và Thánh Truyền.
[2] Để chống lại những người ngộ giáo - những người cho rằng mình nắm giữ một hệ thống truyền khẩu bí mật từ chính Đức Giêsu, Irênê khẳng định rằng các giám mục tại các thành phố khác nhau được truy nguồn lui về tận các Tông đồ - không ai trong số các vị theo ngộ giáo - và rằng chỉ các giám mục mới mang lại những hướng dẫn an toàn trong việc giải thích Kinh thánh.
[3] Các tác phẩm của Irênê cùng với
Clêmentê thành Rôma và
Ignatiô thành Antiokhia được xem là những dẫn chứng đầu tiên phát triển học thuyết về tính thượng quyền của
ngai tòa Rôma.
[4] Irênê cũng là nhân chứng sớm nhất công nhận tính
quy điển của cả bốn
Phúc Âm.
[5]