Ireland
gc 1Ireland (phiên âm: Ai-len; phát âm
tiếng Anh:
/ˈaɪərlənd/ (
nghe);
tiếng Ireland:
Éire [ˈeːɾʲə] (
nghe)), còn gọi là
Cộng hòa Ireland (
tiếng Ireland: Poblacht na hÉireann,
tiếng Anh: Republic of Ireland), là một
quốc gia có chủ quyền tại phía tây bắc của
châu Âu, chiếm khoảng 5/6 diện tích
đảo Ireland. Thủ đô và thành phố lớn nhất Cộng hòa Ireland là
Dublin, thành phố nằm trên phần phía đông của đảo, có dân số vùng đô thị chiếm khoảng một phần ba trong số 4,75 triệu dân toàn quốc. Cộng hòa Ireland có biên giới trên bộ duy nhất với
Bắc Ireland thuộc
Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland. Bao quanh Cộng hòa Ireland là
Đại Tây Dương, trong đó
biển Celtic nằm về phía nam, eo biển Saint George nằm về phía đông nam, và
biển Ireland nằm về phía đông. Đây là một nước cộng hòa nhất thể, theo thể chế nghị viện.
[6]Nhà nước Tự do Ireland được hình thành vào năm 1922 do kết quả từ
Hiệp định Anh-Ireland. Ireland có vị thế quốc gia tự trị cho đến khi thông qua hiến pháp mới vào năm 1937, theo đó quốc hiệu là "Ireland" và thực tế trở thành một nước cộng hòa, có một tổng thống dân cử đóng vai trò là nguyên thủ quốc gia. Ireland chính thức được tuyên bố là một nước cộng hòa vào năm 1949. Ireland trở thành một thành viên của
Liên Hiệp Quốc vào tháng 12 năm 1955, gia nhập
Cộng đồng Kinh tế châu Âu (EEC) vào năm 1973. Cộng hòa Ireland không có quan hệ chính thức với Bắc Ireland trong hầu hết thời gian của thế kỷ XX, song vào thập niên 1980 và 1990 hai chính phủ Anh Quốc và Ireland làm việc với các phái Bắc Ireland nhằm tìm giải pháp cho
xung đột vũ trang tại Bắc Ireland. Kể từ khi ký kết Hiệp định Thứ Sáu Tốt lành vào năm 1998, chính phủ Ireland và cơ quan hành pháp Bắc Ireland hợp tác trong một số lĩnh vực chính sách trong khuôn khổ Hội đồng Bộ trưởng Bắc-Nam.Ireland được xếp vào hàng 25 quốc gia thịnh vượng nhất thế giới theo GDP bình quân, và là quốc gia thịnh vượng thứ mười thế giới theo một xếp hạng vào năm 2015.
[7] Sau khi gia nhập EEC, Ireland ban hành một loạt chính sách kinh tế tự do, kết quả là tăng trưởng nhanh chóng. Quốc gia đạt được thịnh vượng đáng kể trong giai đoạn "Con hổ Celtic" 1995-2007. Giai đoạn này bị ngưng lại do khủng hoảng tài chính bắt đầu vào năm 2008, kết hợp với khủng hoảng kinh tế toàn cầu.
[8][9] Tuy nhiên, Ireland có nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất Liên minh châu Âu trong năm 2015,
[10] và nhanh chóng trở lại đứng hàng đầu trong các xếp hạng về của cải và phồn vinh quốc tế. Năm 2015, Ireland được xếp đồng hạng sáu (cùng
Đức) theo
chỉ số phát triển con người của Liên Hiệp Quốc.
[11] Ireland cũng đạt thành tích tốt trong một số thước đo như tự do báo chí, tự do kinh tế và tự do dân sự. Ireland là một thành viên của
Liên minh châu Âu và là thành viên sáng lập của
Ủy hội châu Âu và
OECD. Chính phủ Ireland theo chính sách trung lập về quân sự thông qua không liên kết, chính sách này có từ ngay trước
Chiến tranh thế giới thứ hai, và Ireland sau đó không gia nhập
NATO,
[12] song là một thành viên trong chương trình Quan hệ đối tác vì Hòa bình của NATO.