Tiếng IrelandTiếng Ireland (Gaeilge), hay đôi khi còn được gọi là tiếng Gael hay tiếng Gael Ireland[3] là một ngôn ngữ Goidel thuộc hệ ngôn ngữ Ấn-Âu, có nguồn gốc ở Ireland và được người Ireland sử dụng từ lâu. Tiếng Ireland ngày nay là ngôn ngữ mẹ đẻ của một bộ phận thiểu số người Ireland, và là ngôn ngữ thứ hai của một bộ phận đông hơn. Tuy nhiên, nó được xem là một phần quan trọng của nền văn hóa và di sản Ireland. Ngôn ngữ này được Hiến pháp Ireland công nhận là ngôn ngữ chính thức quốc gia và cơ bản của Cộng hòa Ireland. Nó cũng là một trong các ngôn ngữ chính thức của Liên minh châu Âu và ngôn ngữ thiểu số được chính thức công nhận tại Bắc Ireland.Tiếng Ireland là ngôn ngữ chính của người Ireland trong suốt lịch sử của họ. Họ đã mang ngôn ngữ này đến nhiều quốc gia, trong đó chú ý nhất là Scotland và đảo Man thông qua một dạng cũ trước kia của tiếng Ireland là tiếng Ireland trung cổ, cơ sở để Tiếng Gael Scotland và tiếng Man ra đời.[4][5][6] Tiếng Ireland sở hữu nền văn học bản xứ lâu đời nhất tại Tây Âu.[7]Số phận của ngôn ngữ này bị ảnh hưởng bởi quyền lực đang lên của nước Anh tại Ireland. Các quan lại thời Elizabeth phản đối việc sử dụng tiếng Ireland bởi nó là mối đe dọa tới những thứ của người Anh tại Ireland. Việc sử dụng ngôn ngữ này suy giảm dưới thời cai trị của Anh vào thế kỷ 17. Vào nửa sau của thế kỷ 19, số người nói suy giảm nghiêm trọng, bắt đầu sau nạn đói khủng khiếp tại Ireland trong khoảng thời gian 1845–52 (khi đó Ireland mất 20–25% dân số vì di cư hay chết đói). Các khu vực nói tiếng Ireland bị thiệt hại nặng nề. Cho tới cuối thời thuộc Anh, số người nói ngôn ngữ chỉ chiếm dưới 15% dân số.[8] Kể từ đó, những người nói tiếng Ireland được coi là thiểu số, thậm chí điều này vẫn diễn ra tại Gaeltacht. Nhà nước, các cá nhân và tổ chức đã rất cố gắng bảo tồn, phát triển và hồi sinh ngôn ngữ, nhưng chưa thực sự thuyết phục.Trong thời điểm chuyển giao sang thế kỷ 21, số người bản ngữ dao động từ 20.000 tới 80.000.[9][10][11] Trong cuộc điều tra dân số 2006 của Cộng hòa Ireland, 85.000 người nhận rằng mình sử dụng tiếng Ireland hàng ngày tách biệt với việc giáo dục, và 1,2 triệu người ít nhất vẫn thường sử dụng nó trong và ngoài trường học.[12] Trong cuộc điều tra dân số 2011, các con số trên lần lượt tăng lên thành 94.000 và 1,3 triệu.[13] Có khoảng vài ngàn người tại Bắc Ireland cũng sử dụng nó. Người ta ước tính việc tích cực dùng ngôn ngữ này có thể chiếm 5 tới 10 phần trăm dân số Ireland.[14] Trong các thập kỷ gần đây số người sử dụng tiếng Ireland ở thành thị tăng lên rõ rệt, đặc biệt ở Dublin. Cộng đồng này, được miêu tả là một sự pha trộn của nhiều thành phần nhưng đa số được giáo dục tốt, thuộc tầng lớp trung lưu với đời sống văn hóa sôi nổi và ảnh hưởng đến sự lớn mạnh của các trường tuyến ngoài dạy bằng tiếng Ireland.[15]Tuy nhiên ở các khu vực Gaeltacht số người sử dụng tiếng Ireland lại đang có dấu hiệu giảm. Người ta dự tính rằng, trong 10 năm nữa, tiếng Ireland sẽ không còn là ngôn ngữ chính tại đây.[16] Các cuộc thăm dò chỉ ra rằng đa phần người Ireland coi tiếng Ireland là dấu ấn mang tính biểu tượng của quốc gia, chỉ một số ít người coi nó có giá trị thực tiễn.[17][18] Cũng có một tranh luận về việc nhóm những người dùng ở thành thị đang làm loạn lĩnh vực có ý nghĩa biểu tượng này, bởi những người này muốn ngôn ngữ trở nên hữu dụng hơn.[19]Có nhiều người dùng ngôn ngữ này trên thế giới, đặc biệt là Mỹ và Canada. Tiếng Ireland từng được sử dụng cho tới đầu thế kỷ 20 trên đảo Newfoundland với cái tên tiếng Ireland Newfoundland.