Bao_y
Bao_y

Bao_y

Bao y (chữ Hán: 包衣; tiếng Mãn: ᠪᠣᠣᡳ, Möllendorff: booi, Abkai: boui[1]), đầy đủ là Bao y nhân (包衣人; tiếng Mãn: ᠪᠣᠣᡳ
ᠨᡳᠶᠠᠯᠮᠠ, Möllendorff: booi niyalma, Abkai: boui niyalma[2][3]) hoặc Bao y Tá lĩnh Quản lĩnh hạ nhân (包衣佐领管领下人), là một chế độ của Bát kỳ Mãn Thanh, ám chỉ những quần thể người phục vụ cho Hoàng thất Ái Tân Giác La, tức là Hoàng đế và các Tông thất Vương công khác.Về cơ bản, có 3 cấp bậc chính: Tá lĩnh Hạ nhân (佐領下人), Quản lĩnh Hạ nhân (管領下人) cùng Trang đầu nhân (庄頭人)[4]. Công việc chủ yếu của họ là Cung sai dịch, Quản gia vụ, Phủ viên, Hộ vệ, Tùy hầu, Điền trang Đầu lĩnh hoặc các viên quan trông coi Lăng tẩm, cho nên cũng gọi là Nội Bát kỳ (内八旗). Đây là cách gọi đối xứng, để phân biệt với tầng lớp Kỳ phân Tá lĩnh (tức là phân vào Mãn quân kỳ, Mông quân kỳ và Hán quân kỳ), gọi là Ngoại Bát kỳ (外八旗).Trực thuộc Hoàng đế là các Bao y nằm trong Thượng Tam kỳ, tức là 3 quân kỳ cao nhất, gồm: Tương Hoàng kỳ, Chính Hoàng kỳChính Bạch kỳ (trước là Chính Lam kỳ). Những Bao y xuất thân từ Thượng Tam kỳ luôn trực thuộc Nội vụ phủ để phục vụ Hoàng đế, nên còn gọi Nội vụ phủ thuộc (内务府属), hoặc Nội Tam kỳ Bao y (内三旗包衣). Lệ thuộc Tông thất Vương công sẽ gọi là Vương công phủ thuộc (王公府属). Về cơ bản khi còn ở quan ngoại, đại bộ phận thành phần Đại Kim đã xếp vào Bao y.