Banda Aceh, tên cũ là Kutaraja (Koetaradja, 1948–1962), là thủ phủ và thành phố lớn nhất ở tỉnh Aceh, Indonesia. Thành phố nằm trên đảo Sumatra và có độ cao 35 mét trên mực nước biển. Thành phố có diện tích 64 km vuông và có dân số 219.070 người, dựa trên điều tra dân số năm 2000.[2] Banda Aceh nằm ở mũi phía tây bắc của Indonesia tại cửa sông Aceh.Thành phố ban đầu được thành lập với tên Bandar Aceh Darussalam Kandang[3] và đóng vai trò thủ đô và trung tâm của Hồi quốc Aceh khi quốc gia này thành lập vào thế kỷ 15. Sau đó, tên của thành phố được đổi thành Bandar Aceh Darussalam, và cuối cùng trở thành cái tên phổ biến ngày nay Banda Aceh. Phần đầu tiên của tên xuất phát từ bandar (بندر) trong tiếng Ba Tư có nghĩa là "cảng". Thành phố này còn được mệnh danh là "bến cảng tới Mecca" hay "lối vào Mecca" (tiếng Indonesia: Serambi Mekkah) để chỉ thời kỳ trước đây khi những người hành hương Hajj đi biển từ Indonesia và sẽ dừng chân ở thành phố trước khi tiếp tục hành trình đến Mecca.Banda Aceh từ lâu đã là trung tâm của các cuộc xung đột kéo dài giữa người bản địa và thực dân nước ngoài, bao gồm chiến tranh với Bồ Đào Nha, với Hà Lan, Nhật Bản và với cả chính phủ Indonesia. Thành phố được quốc tế đặc biệt chú ý sau sự kiện Động đất và sóng thần Ấn Độ Dương 2004 đánh vào bờ biển phía tây Sumatra. Banda Aceh là thành phố lớn gần nhất với tâm chấn của trận động đất cách bờ biển tỉnh Aceh 249 km).[4] Thành phố chịu thiệt hại lớn trong trận động đất và thiệt hại nặng nề hơn khi một cơn sóng thần ập đến ngay sau đó. Thảm họa khiến 167.000 người chết và nhiều người khác bị thương.[5][6]Trận sóng thần tuy vậy cũng là nguyên nhân chấm dứt nhiều cuộc xung đột ở thành phố và tỉnh Aceh, trong khi viện trợ trong nước và quốc tế giúp hiện đại hóa và tái thiết lại thành phố trong một thập kỷ qua.[7]