BM-21 (
tiếng Nga: БМ-21) là một loại
pháo phản lực Katyusha do
Liên Xô chế tạo.
[1] Loại pháo này bao gồm một xe tải hạng nặng được trang bị một dàn phóng đạn phạn lực 40 nòng cỡ 122 mm gọi là xe chiến đấu (chữ БМ là viết tắt của боевоя машина nghĩa là xe chiến đấu). BM-21 còn có tên lóng là Град (Grad - mưa đá).BM-21 được đưa vào sử dụng từ năm 1963 trong quân đội Liên Xô, thay thế cho BM-14 dùng ống phóng 140 mm. Các ống phóng có thể phòng từng ống hoặc phóng đồng loạt. Khẩu đội 3-4 người có thể trú trong cabin để bắn hoặc đứng từ xa và điều khiển qua đường cáp dài tới 64 m. Đạn nạp bằng tay và phải mất khoảng 10 phút để lắp hết 40 ống phóng. Nhờ gắn vào xe tải hạng nặng, thường là xe 6 hoặc 8 bánh dùng động cơ xăng, nên BM-21 khá cơ động trong truy đuổi mục tiêu và tránh bị bắn trả.BM-21 không thật chính xác nhưng phát huy hiệu quả tốt trong bắn phá các mục tiêu trên diện rộng. Một tiểu đoàn pháo phản lực trang bị toàn BM-21 có thể đồng loạt bắn tới 720 quả đạn trong vòng 20 giây vào các mục tiêu trên một khu vực rộng, nên rất hữu hiệu để chống lại đội hình bộ binh, các doanh trại đóng quân, điểm tập kết xe tăng và xe thiết giáp, tiêu diệt trận địa pháo binh cũng như để phá hủy hệ thống hầm hào bán kiên cố. Tuy nhiên, BM-21 không phát huy hiệu quả nếu bắn vào một mục tiêu nhỏ như lô cốt bê tông, xe tăng đứng riêng lẻ (trừ khi dùng các loại đạn thông minh có độ chính xác cao nhưng giá thành đắt).Các phiên bản BM-21 đầu tiên có tầm bắn khoảng 20 km. Đến cuối thập niên 1980, với việc cải tiến đạn rocket, BM-21 có thể đạt cự ly bắn tới 40 km. Tới thập niên 2010, việc cải tiến đạn rocket đã cho phép tầm bắn tăng tới 52 km (phiên bản Serbia), thậm chí là 100 km (đạn rocket 122mm Tornado-G của Nga). Một số loại đạn 122mm có điều khiển (dùng định vị vệ tinh để dẫn hướng) cũng đã được ra đời.Mặc dù được đưa vào sử dụng từ năm
1963 ở Liên Xô, song ngày nay quân đội nhiều nước vẫn dùng BM-21 nguyên bản hoặc có nâng cấp.
Quân đội Liên bang Nga vẫn dùng loại vũ khí này cho đến năm
2020, trước khi thay thế nó bằng hệ thống cải tiến có tên gọi là Tornado-G.Một số nước đã tự chế tạo các phiên bản của BM-21, như
Trung Quốc chế tạo
pháo phản lực kiểu 89 với hệ thống nạp đạn tự động.