Vương triều thứ Hai Mươi Lăm của Ai Cập cổ đại (
Vương triều thứ 25) cũng được biết đến với tên gọi
Vương triều Nubia hoặc
Đế chế Kush là vương triều cuối cùng của
Thời kỳ Chuyển tiếp thứ Ba của
Ai Cập cổ đại.Gia đình hoàng gia của Vương triều 25 là một dòng tộc có nguồn gốc từ các nhà cầm quyền ở
Nubia,
Vương quốc Kush – ngày nay là Bắc
Sudan và miền nam Ai Cập và hầu hết các nhà khảo cổ đều cho rằng Napata là quê hương của họ. Họ đã trị vì trong một phần hoặc toàn bộ lãnh thổ của Ai Cập cổ đại, từ năm 760 trước Công nguyên đến 656 trước Công nguyên.
[1] Vương triều khởi đầu với cuộc xâm lược Kashta ở
Thượng Ai Cập và đạt đến đỉnh cao trong nhiều năm cả các mặt thành công lẫn không thành công trong chiến tranh với người
Lưỡng Hà và
Đế chế Assyria. Triều đại thứ 25 cũng thống trị
Hạ Ai Cập, Thượng Ai Cập, và
Đế chế Kush (của người
Nubia) tạo được một vương quốc Ai cập có lãnh thổ rộng nhất kể từ thời kỳ
Tân Vương Quốc. Họ đồng hóa vào xã hội do chính phủ Ai Cập cổ đại, họ theo tôn giáo truyền thống, xây dựng các ngôi đền, và các hình thức nghệ thuật, trong khi đó, họ cũng du nhập một số điểm độc đáo của văn hóa Kush.
[2] Suốt thời kỳ của Vương triều 25 thì vùng thung lũng
sông Nilelần đầu tiên có thể nhìn thấy được các
kim tự tháp kể từ thời
Trung Vương quốc.
[3][4][5] Sau thời
Assyria vua
Sargon II và Sennacherib đánh bại những nỗ lực của vua người Nubian để đạt giữ được một vùng đất ở
Cận Đông của họ, những người kế nhiệm
Esarhaddon và
Ashurbanipal xâm chiếm Ai Cập, đánh bại và rời khỏi Nubia. Chiến tranh với Assyria dẫn đến sự kết thúc của Vương quốc Kush ở phía Bắc Ai Cập và sự chinh phục của Ai Cập vào
Assyria.