Tập đoàn xe tăng cận vệ 1 là một đơn vị quân sự chiến lược cấp Tập đoàn quân của Lục quân Nga.Tiền thân của đơn vị này là Tập đoàn quân xe tăng 1, được thành lập hai lần vào tháng 7 năm 1942 và vào tháng 1 năm 1943 và chuyển đổi thành Tập đoàn quân xe tăng cận vệ 1 vào tháng 1 năm 1944. Tập đoàn quân đã chiến đấu như một phần của Hồng quân ở Mặt trận phía Đông trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Tập đoàn quân được chỉ huy trong suốt cuộc chiến bởi Mikhail Katukov. Đợn vị đã tham gia phòng thủ trong Trận Stalingrad và Chiến dịch Sao Thiên Vương, cũng như Trận chiến Vòng cung Kursk, Chiến dịch Proskurov-Chernovtsy, Chiến dịch Lvov-Sandomierz, Chiến dịch Vistula-Oder và Trận Berlin. Sau chiến tranh, Tập đoàn quân đóng tại Đông Đức như một phần của Lực lượng Liên Xô tại Đức.Sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc và các đơn vị Liên Xô tại Đức phải rút lui. Tập đoàn quân được chuyển đến Smolensk, giải tán vào năm 1999. Đơn vị được cải tổ vào năm 2014 như một phần trong kế hoạch mở rộng quân sự của Nga.