Thuận Hóa (順化) là địa danh hành chính cũ của vùng đất bao gồm
Quảng Bình,
Quảng Trị,
Thừa Thiên-Huế. Đây nguyên là đất các châu
Bố Chính,
Địa Lý,
Ma Linh,
Châu Ô,
Châu Ri (hay Lý) của
Chiêm Thành.Năm 1069, sau cuộc chiến với
Đại Việt dưới thời
Lý Thánh Tông bị thua, vua
Chiêm Thành đã cắt đất 3 châu phía bắc là Bố Chính, Địa Lý, Ma Linh để cầu hòa, nhà Lý đặt tên vùng đất mới là Tân Bình. Năm
1306, vua Chiêm là
Chế Mân lấy công chúa
Huyền Trân và đổi lấy hai châu Ô, châu Lý còn lại làm quà sính lễ. Năm 1307,
Trần Anh Tông tiếp thu hai châu vào
Đại Việt và đổi tên là châu Thuận và châu Hóa. Sau này hai châu được gom lại thành
phủ Thuận Hóa dưới thời nội thuộc
nhà Minh.Năm 1466,
Lê Thánh Tông phân chia địa giới hành chính cả nước Đại Việt thành 12 đạo thừa tuyên và chính thức đặt Thuận Hóa làm
thừa tuyên Thuận Hóa, bao gồm cả phủ Tân Bình. Năm 1558,
Nguyễn Hoàng vào trấn thủ vùng đất này và cùng con cháu các đời xây dựng Thuận Hóa thành một vương quốc Nguyễn ở xứ
Đàng Trong kéo dài xuống tận mũi
Cà Mau. Đến đời
nhà Hậu Lê và
nhà Mạc, Thuận Hóa là một đơn vị hành chính cấp tỉnh, trải dài từ Đèo Ngang (Quảng Bình) cho tới tận các huyện Nông Sơn, Quế Sơn, Duy Xuyên (Quảng Nam) ngày nay. Năm 1604,
Nguyễn Hoàng đã cắt huyện
Điện Bàn thuộc trấn Thuận Hóa, nâng lên thành phủ, sáp nhập vào trấn
Quảng Nam. Thuận Hóa dưới thời các chúa Nguyễn (
thế kỷ 17-
18) là vùng đất trải dài từ phía nam
đèo Ngang cho tới
đèo Hải Vân[1].Có ý kiến cho rằng, theo cách gọi tắt của dân gian, từ Huế là do Thuận Hóa thành Hóa rồi đọc trại thành
Huế như ngày nay
[2]. Vào thế kỷ thứ 17, người châu Âu thường gọi Thuận Hóa là
Singoa,
Sinoa hay
Senna.