Paul Emil von Lettow-Vorbeck (
20 tháng 3 năm
1870 –
9 tháng 3 năm
1964), tướng lĩnh trong
Quân đội Đế quốc Đức, chỉ huy
Chiến dịch Đông Phi thời
Chiến tranh thế giới thứ nhất.
[2] Là người
chỉ huy một đội quân thuộc địa nhỏ bé nhưng thiện chiến của Đức tại
Đông Phi,
[3][4] ông chưa từng bị đánh bại trên chiến trường. Ngay từ đầu Chiến tranh thế giới thứ nhất ông đã giữ thế chủ động.
[3] Không những ông liên tiếp đánh lui những cuộc tấn công của quân
Anh -
Nam Phi đông đảo hơn hẳn
[4], khiến ông trở thành vị anh hùng huyền thoại của nước Đức khi đó
[5],
[6] ông còn là vị tướng Đức duy nhất tấn công thắng lợi lãnh thổ
Đế quốc Anh trong cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất. Vào
tháng 3 năm
1916, quân Anh từ Nam Phi tấn công quân Đức nhưng thất bại và không thể ngăn nổi những đợt công kích của ông và lính thuộc địa Đông Phi vào Đế quốc Anh.
[6] Sang năm
1917, đội quân thuộc địa Đức của ông lại thể hiện sức mạnh ưu việt của mình bằng thắng lợi vang dội trước quân Anh trong
trận Mahiwa đẫm máu. Tuy vậy, đây trở thành cuộc chống cự cuối cùng của Vorbeck ở Đông Phi, trước khi ông rút khỏi Đông Phi và đánh tan tác quân
Bồ Đào Nha đông đảo tại
Mozambique, thu được nhiều chiến lợi phẩm
[4][7]. Cuộc chiến thắng lợi của ông trước Bồ Đào Nha đã cho thấy tài thao lược của ông như một bậc thầy của chiến tranh
du kích.
[3]Trong bối cảnh tiếp tế với chính quốc Đức bị cắt,
binh lính của ông đã cải tiến vũ khí, quân phục, thuốc thang,... một cách tài tình. Ông luôn đối xử tốt với binh lính người gốc
Phi, dùng những
chiến thuật Âu -
Phi và tận dụng triệt để địa hình, nhờ đó họ chiến đấu hiệu quả.
[8] Đầu năm
1918, ông tiếp tục giành một số thắng lợi.
[4] Những chiến thắng của ông đã đẩy được rất nhiều quân
Đồng minh khỏi
Mặt trận phía Tây.
[3] Trong cuộc chiến dấu của mình, ông được binh lính dưới quyền ngợi ca là "Hùng sư xứ
Tanganyika".
[1] Những người ngưỡng mộ ông (trong đó có nhiều tướng lĩnh Đồng minh) cũng tôn vinh ông như một chiến binh cao thượng, lãng mạn, và "Hùng sư của
Phi châu".
[7]Các hoạt động của ông trong Chiến dịch Đông Phi thời Chiến tranh thế giới thứ nhất được coi là "chiến dịch du kích vĩ đại nhất, và thành công nhất trong lịch sử",
[9] trong khi chính sử của Đế quốc Đức coi đây là một "phép màu trong
lịch sử thế giới"
[10]. Tuy thắng lợi liên tiếp, nhưng sau khi một tù binh Anh thông báo cho ông tin Đức thua trận và Chiến tranh thế giới thứ nhất chấm dứt, ông ra đầu hàng vào
tháng 11 năm 1918. Như vậy, phải 2 tuần sau khi nước Đức bại trận thì chiến dịch của ông mới chấm dứt.
[8] Trở về nước, ông được công chúng Đức đón chào như một người
anh hùng dân tộc, một chiến binh vinh quang.
[6] Ông được phong
quân hàmTrung tướng.
[4] Thậm chí ông còn diễu binh khải hoàn tại
thủ đô Berlin[3]. Sau đó, ông chuyển sang
chính trị và tham gia trong
Reichstag từ năm
1920 cho tới năm
1930.
[6] Đến cả tướng Anh
Jan Christian Smuts - kỳ phùng địch thủ của ông, cũng trở nên rất ngưỡng mộ và nể trọng Vorbeck.
[4]