John Wesley (
29 tháng 6 năm
1703 –
2 tháng 3 năm
1791) là
Mục sư Anh giáo,
nhà thần học,
nhà thuyết giáo, và là người khởi phát
Phong trào Giám Lý. Có ba thời điểm được xem là những dấu mốc trong thời kỳ tiên khởi của Phong trào Giám Lý: tại
Đại học Oxford với sự kiện thành lập "Câu lạc bộ Thánh"; tại
Savannah, Georgia,
Mỹ, khi John Wesley phục vụ giáo sở ở đó; và tại
Luân Đôn sau khi Wesley quay về Anh. Phong trào được định hình trong những năm đầu
thập niên 1740 khi Wesley, cùng những đồng sự như
George Whitefield, bắt đầu dong ruổi khắp nơi để rao giảng
phúc âm với phong cách mới, và thành lập các hội đoàn tôn giáo quy tụ những tân tín hữu. Lần đầu tiên nước Anh chứng kiến sự phát triển nhanh và lan tỏa mạnh của một phong trào tôn giáo có khuynh hướng Tin Lành. Liên hiệp (connection) Giám Lý do Wesley thành lập nối kết các hội đoàn Giám Lý trên khắp xứ
Anh,
Scotland,
Wales, và
Ireland trước khi lan tỏa đến các nước nói tiếng Anh khác, rồi phát triển trên khắp thế giới.Những tín hữu Giám Lý, dưới sự lãnh đạo của Wesley, đảm trách vai trò lãnh đạo trong các cuộc vận động cho lý tưởng công bằng xã hội như các phong trào bãi nô, và cải cách nhà tù. Những đóng góp của Wesley trong lĩnh vực thần học tập trung vào việc hòa hợp những khuynh hướng thần học khác nhau. Thành quả lớn nhất của ông là cổ xúy cho điều ông gọi là "Sự Toàn hảo Cơ Đốc", hoặc sự thánh khiết trong tâm hồn và trong đời sống. Ông nhấn mạnh rằng, ngay trong đời này, người
tín hữu Cơ Đốc có thể đạt đến sự trưởng thành tâm linh, khi tình yêu của
Thiên Chúa, hoặc tình yêu trọn vẹn, chế ngự tâm hồn người ấy. Nền thần học Tin Lành của Wesley, nhất là sự am tường về tình trạng toàn hảo Cơ Đốc, lập nền vững chãi trên nền thần học thánh lễ. Ông tiếp tục nhấn mạnh đến ý nghĩa của các phương tiện ân điển như sự
cầu nguyện,
Kinh Thánh,
tu dưỡng tâm linh,
Tiệc Thánh... như là những phương tiện chuyển tải
ân điển của Thiên Chúa đến con dân Ngài. Dù vẫn trung thành với
Giáo hội Anh đến cuối đời, và thường nhấn mạnh rằng Phong trào Giám Lý chỉ nên phát triển bên trong giáo hội Anh,
[1] chính những sáng kiến mang tính đột phá của Wesley về cấu trúc và chính sách của hội thánh đã đặt ông vào thế đối nghịch với giáo hội. Tuy nhiên, suốt đời minh, Wesley vẫn giành được sự tôn trọng rộng rãi trong Giáo hội Anh.Trong danh sách 100 người Anh vĩ đại nhất thuộc mọi thời đại do
BBC thực hiện năm
2002, John Wesley được chọn vào vị trí thứ 50.
[2]