Tỉnh Houaphanh (tiếng Lào: ແຂວງ ຫົວພັນ; chữ Lào Latin hóa: Houaphan) tiếng Việt còn gọi là Hủa Phăn, là tỉnh nằm ở phía đông bắc Lào. Tỉnh lị đặt ở Sam Neua, vùng đất này còn được gọi là Trấn Ninh trong lịch sử Việt Nam thời kỳ Nhà Hậu Lê.Tỉnh Houaphanh có diện tích 16.500 km2. Theo điều tra năm 2015 dân số của tỉnh là 289.393 người. Tỉnh này giáp Việt Nam ở phía bắc, đông và đông nam, tỉnh Xiangkhouang về phía nam và tây nam, và tỉnh Luang Prabang về phía tây.Địa hình rất gồ ghề, phần lớn diện tích của tỉnh được bao trùm bởi rừng núi dày đặc, đặc biệt ở phía tây. Con đường chính chạy qua tỉnh là Đường 6 (Lào). Các sông chính là Nam Ma, chảy từ Việt Nam qua rồi lại đổ vào Việt nam, sông chảy qua Bản Muang-Et, và sông Nam Sam, nơi có các thị trấn Sam Nuea và Sam Tai.Tỉnh là nơi có hang Viengxay, một mạng lưới dày đặc các hang động được sử dụng bởi quân Pathet Lào, và Công viên Khảo cổ học Hintang, một trong những địa danh nổi tiếng nhất thuộc thời tiền sử ở miền bắc Lào, rải rác còn có những vườn cự thạch.Houaphanh là một trong những khu vực nghèo nhất của Lào nhưng có phong cảnh cực kỳ hữu tình và nghề dệt may truyền thống nổi tiếng.