Cộng hoà Bosnia và Herzegovinaa
CR Herzeg-Bosnia(up to 1994)
Croatia Republika Srpska FR Yugoslavia AP Western Bosnia (1993 on)
Croatia Cộng hoà
Bosnia và Herzegovinab
NATO(
bombing operations, 1995)
Republika Srpska AP Western Bosnia Sefer Halilović(
ARBiH Chief of Staff 1992-1993)
Rasim Delić(
ARBiH Chief of Staff 1993-1995)
Leighton W. Smith(Commander
AFSOUTH)
Janko Bobetko(
HV Chief of Staff 1992-1995)
Mate Boban(Tổng thống
CR Herzeg-Bosnia)
Milivoj Petković(
HVO Chief of Staff)
Dario Kordić(Vice president of
CR Herzeg-Bosnia)
Radovan Karadžić(
Tổng thống Republika Srpska)
Ratko Mladić(
VRS Chief of Staff)
Fikret Abdić (Acting President of
AP Western Bosnia)
b Giữa năm 1994 và 1995, Cộng hòa Bosnia và Herzegovina được sự ủng hộ của hai nhóm sắc tộc là
Bosniaks và
Bosnian Croats. Điều này là do có được
Thỏa thuận Washington.
Chiến tranh Bosnia hay
Chiến tranh ở Bosna và Hercegovina là một cuộc
xung đột vũ trang quốc tế xảy ra ở
Bosna và Hercegovina trong khoảng thời gian giữa tháng 4 năm 1992 và tháng 12 năm 1995. Cuộc xung đột đã lôi kéo vài bên tham chiến. Các bên tham chiến chủ yếu là lực lượng
Cộng hoà Bosna và Hercegovina và các thực thể chính trị tự phong là
Bosnia Serb và
Bosnia Croat bên trong Bosna và Hercegovina,
Republika Srpska và
Herzeg-Bosnia. Republika Srpska và Herzeg-Bosnia lần lượt mỗi bên nhận được sự trợ giúp về quân sự và chính trị từ phía
Serbia và
Croatia.
[1][2][3]Cuộc chiến diễn ra như là kết quả của
sự tan rã liên bang Nam Tư. Theo sau sự ly khai của
Slovenia và Croatia khỏi
Nam Tư vào năm 1991, Cộng hoà Bosna và Hercegovina Nam Tư với dân số chủ yếu bao gồm người
Bosniaks Hồi giáo (44 phần trăm),
Serbs Chính thống giáo (31 phần trăm) và
Croats Công giáo (17 phần trăm), thông qua một cuộc
trưng cầu dân ý về việc độc lập vào ngày 29 tháng 2 năm 1992. Việc này đã bị các đại diện chính trị của người Serb Bosnia bác bỏ, họ đã tẩy chay cuộc trưng cầu và thành lập nước cộng hoà riêng của mình là Republika Srpska. Sau sự kiện tuyên bố
độc lập, lực lượng Serb Bosnia được sự trợ giúp từ
chính phủ Serbia của
Slobodan Milošević và
Quân đội Nhân dân Nam Tư (JNA) đã tấn công Cộng hoà Bosna và Hercegovina nhằm bảo vệ lãnh thổ của người Serbia và chiến tranh sau đó đã nổ ra khắp Bosnia, theo sau bởi các sự kiện loại bỏ dân số Bosniak, đặc biệt ở Đông Bosnia.
[4]Chiến tranh Bosnia mang bản chất chủ yếu là một cuộc xung đột lãnh thổ, ban đầu là giữa
Quân đội Cộng hoà Bosna và Hercegovina, vốn không chỉ bao gồm phần lớn bởi thành phần người Bosniaks, và lực lượng Croat Bosnia về cùng một phía, và lực lượng Serb and Bosnia bên phía đối địch. Người Croat còn có mục tiêu là bảo vệ các phần lãnh thổ Bosna và Hercegovina như Croatia.
[5] Trong một nỗ lực nhằm phân hoá kẻ thù, lãnh đạo chính trị Serb và Croat đã đồng ý phân chia Bosnia theo
hiệp ước Karađorđevo và
Graz, dẫn đến kết quả là lực lượng Croats ngả về phía Quân đội Cộng hoà Bosna và Hercegovina và dẫn đến
chiến tranh Croat-Bosniak.
[6] Một cuộc chiến mang đặc điểm đặc biệt tàn bạo bao gồm các trận đánh ác liệt, pháo kích bừa bãi xuống các thành phố và thị trấn,
tiêu diệt sắc tộc,
cưỡng hiếp tập thể có hệ thống và
diệt chủng. Các sự kiện như
Bao vây Sarajevo,
trại Omarska và
thảm sát Srebrenica tiêu biểu cho xung đột này.Người Serb, mặc dù ban đầu ở thế thượng phong do nguồn vũ khí dồi dào và tiềm lực được hỗ trợ bởi JNA nhưng cuối cùng lại bị mất thế chủ động khi người Bosniak và Croat liên minh để chống lại Republika Srpska vào năm 1994 cùng với sự thành lập
Liên bang Bosna và Hercegovina theo sau
thỏa thuận Washington. Sau thảm sát Srebrenica và
Markale,
NATO đã can thiệp vào năm 1995 bằng
Chiến dịch Deliberate Force chống lại
Quân đội Republika Srpska, sự kiện này đã dẫn tới việc quốc tế hoá cuộc xung đột nhưng chỉ là vào giai đoạn cuối.
[7] Chiến tranh kết thúc sau khi việc ký kết Hiệp định Khung Tổng thể về Hoà Bình ở Bosna và Hercegovina tại Paris ngày 14 tháng 12 năm 1995. Các cuộc đàm phán hoà bình được tổ chức ở
Dayton, Ohio, kết thúc vào ngày 21 tháng 12 năm 1995. Hiệp ước này được biết đến với cái tên
Hoà ước Dayton.
[8] Một bản báo cáo vào năm 1995 thực hiện bởi
Cơ quan Tình báo Trung ương Hoa Kỳ cho thấy lực lượng Serbia chịu trách nhiệm cho 90 phần trăm tội ác chiến tranh xảy ra trong thời gian diễn ra xung đột.
[9] Đầu năm 2008
Toà án Quốc tế về tội ác ở Nam Tư cũ đã kết án 45 người Serb, 12 người Croat và 4 người Bosniak phạm tội ác chiến tranh liên quan đến chiến tranh Bosnia.
[10] Nghiên cứu gần đây khám phá ra con số người chết vào khoảng 100.000–110.000
[11][12][13] và con số người mất nhà cửa là hơn 2,2 triệu,
[14] khiến cho đây trở thành cuộc xung đột tàn phá nhất
châu Âu kể từ khi kết thúc
Thế chiến II.