Symphonie fantastique, Op.14 (
tiếng Việt:
Giao hưởng cuồng tưởng (hoặc
Giao hưởng hoang tưởng) là tác phẩm xuất sắc nhất của
nhà soạn nhạc người Pháp Hector Berlioz. Đây là bản giao hưởng viết trên
cung Đô trưởng. Nó được sáng tác vào năm 1830 và trình diễn lần đầu tiên tại
Nhạc viện Paris vào ngày 5 tháng 12 cùng năm. Đây là một trong những tác phẩm hay nhất theo chủ nghĩa lãng mạn hoàn toàn trong
âm nhạc, đi trước các bản giao hưởng có tiêu đề,
giao hưởng thơ của
Franz Liszt,
Gustav Mahler,
Richard Strauss,
Pyotr Ilyich Tchaikovsky,... Tiêu đề của bản giao hưởng này là Những cảnh đời nghệ sĩ có nguồn gốc từ mối tình không được đáp lại của chính tác giả với nữ diễn viên
người Ireland Harriet Smithson, vợ ông sau này. Bản giao hưởng gồm 5 chương: Trong đó, chương 4: Đi lên đoạn đầu đài với nhịp
hành khúc mạnh mẽ là chương nhạc nổi tiếng nhất của Giao hưởng hoang tưởng.Với bản giao hưởng này, Berlioz đã đoạn tuyệt với truyền thống cổ điển
Viên mà những
Joseph Haydn,
Wolfgang Amadeus Mozart và
Ludwig van Beethoven gây dựng. Bản giao hưởng này có dựa trên một chương trình đã có soạn thảo sẵn do chính Berlioz viết, trong đó là sự đan xen những nhân tố kịch tính gay cấn, tính trữ tình bay bổng, sự châm biếm chua cay, nỗi đau cao cả, sự hoang tưởng và cả sự kệch cỡm. Âm nhạc bám sát nội dung, miêu tả những tình huống đã có trong chương trình, bộc lộ tình cảm, tâm trạng của nhân vật. Berlioz cho rằng âm nhạc có tiêu đề "có thể gợi ra những cảm giác hoàn toàn giống với những cảm giác mà nghệ thuật tạo hình gợi ra". Chính nhờ bản giao hưởng này, Berlioz cùng với Liszt và
Richard Wagner chủ trương tạo ra âm nhạc có chương trình, một trào lưu nổi bật của âm nhạc
thế kỷ XIX[1].