Sokrates (
/ˈsɒkrətiːz/;
[2] tiếng Hy Lạp cổ:
Σωκρᾰ́της, chuyển tự Sōkrátēs,
[sɔːkrátɛːs]; tiếng Việt: Xô-crát;
k. 470 – 399 TCN)
[3][4] là một
triết gia người
Hy Lạp cổ đại (
Người Athens), ông được coi là một trong những người đã sáng tạo ra nền
triết học phương Tây, và là nhà
triết gia đạo đức đầu tiên
[5][6] của nền tư tưởng
đạo đức phương Tây.
[7][8][9] Ông là một nhân vật rất bí ẩn, không hề viết ra bất cứ điều gì, chỉ được biết đến chủ yếu thông qua các tác phẩm do những
tác giả cổ đại cùng thời kể lại, trong đó nổi bật nhất chính là hai môn sinh
Plato và
Xenophon. Một số tác phẩm khác viết về ông đến từ những tác giả đương thời như
Antisthenes,
Aristippus và
Aeschines xứ Sphettos.
Aristophanes, một
nhà viết kịch, chính là tác gia đương thời chủ yếu đã tạo ra những vở kịch có nhắc đến Sokrates trong suốt cuộc đời của nhà triết học này còn tồn tại đến ngày nay, ngoài ra, một đoạn trong cuốn "Sổ tay Du ký" của Ion xứ Chios cũng cung cấp những thông tin rất quan trọng về thời trẻ của Sokrates.
[10][11]Những mẩu đối thoại của Plato là một trong những bằng chứng toàn diện nhất về Sokrates vẫn còn sót lại từ thời cổ đại tới giờ, từ đó giúp cho Sokrates trở nên nổi tiếng với những đóng góp cho các lĩnh vực
đạo đức học và
tri thức luận. Ông chính là người thầy của Plato, người được đặt tên cho những khái niệm triết học như
Sự mỉa mai Sokrates và
phương pháp Sokrates, hay
elenchus. Tuy nhiên, vẫn có những câu hỏi được đặt ra về việc liệu có sự khác biệt nào giữa Sokrates trong đời thực với Sokrates được khắc họa bởi Plato trong những mẩu đối thoại của mình hay không.
[12]Sokrates có một sức ảnh hưởng vô cùng mạnh mẽ đối với những triết gia sau thời kỳ
cổ đại và
kỷ nguyên hiện đại. Những tác phẩm văn học, nghệ thuật và văn hóa đại chúng miêu tả về Sokrates đã khiến ông trở thành một trong những hình tượng được biết đến rộng rãi nhất trong
nền tư tưởng triết học phương Tây.