Punjab (
tiếng Punjab:
ਪੰਜਾਬ, [[chữ cái Shahmukhi|پنجاب]]), cũng viết là
Panjab (
tiếng Ba Tư: پنجاب,panj-āb, "năm dòng nước"),
[1] là một khu vực địa lý trải rộng qua biên giới giữa
Pakistan và
Ấn Độ, bao gồm tỉnh
Punjab tại Pakistan và các bang
Punjab,
Haryana,
Himachal Pradesh,
Chandigarh và một số phần phía bắc của Lãnh thổ Thủ đô Quốc gia
Delhi tại Ấn Độ.
[2] Tên của khu vực có nguồn gốc từ
tiếng Ba Tư và có nghĩa là "(Vùng đất của) Năm Dòng nước" và có nghĩa đề cập đến các sông:
Jhelum,
Chenab,
Ravi,
Sutlej, và
Beas.
[3] Tất cả đều là
chi lưu của
sông Ấn, và Jhelum là sông lớn nhất. Punjab có một lịch sử lâu dài và có di sản văn hóa phong phú. Khu vực này nay được gọi là Đại Punjab là một vùng đất rộng lớn tại
Pakistan và
Ấn Độ. Punjab có khoảng 60% diện tích thuộc Pakistan và 40% thuộc Ấn Độ.Người dân trong khu vực là những người nói tiếng
Ấn-Arya. Những người dân trong khu vực này là tín đồ của các tôn giáo như
đạo Sikh,
Ấn Độ giáo,
Hồi giáo,
Kitô giáo,
đạo Jaina và
Phật giáo.
Người Hy Lạp,
người Ba Tư và
người Ả Rập và
người Thổ,
người Mogul, người Afghan, người Blochi và người Anh cũng từng định cư tại đây. Năm 1947, khu vực bị phân chia và ba trong số năm dòng sông do
Pakistan và hai dòng còn lại do Ấn Độ quản lý nguồn nước.Tỉnh
Punjab là tỉnh đông dân nhất của Pakistan. Tại Ấn Độ, Punjab được phân thành các bang
Punjab,
Haryana,
Himachal Pradesh, và Lãnh thổ Liên bang
Chandigarh, là thủ phủ của cả Punjab và Haryana. Một phần nhỏ của khu vực được hợp nhất vào
Delhi. Phần thuộc Pakistan của khu vực (gồm cả thủ đô
Islamabad) có diện tích 205.344 kilômét vuông (79.284 dặm vuông Anh), trong khi diện tích bang Punjab của Ấn Độ là 50.362 kilômét vuông (19.445 dặm vuông Anh). Dân số của khu vực gồm 86.084.000 (2005) bên phía tỉnh Punjab của Pakistan và 24.289.296 (2000) tại bang Punjab của Ấn Độ. Khoảng 60% dân cư Pakistan nói
tiếng Punjab chủ yếu là ở tỉnh Punjab, và khoảng 92,2% cư dân tại bang Punjab của Ấn Dộ cũng sử dụng ngôn ngữ này. (3% tổng dân số Ấn Độ).
[4] Thành phố thủ phủ của Punjab lúc chưa phân chia là
Lahore, và nay là tỉnh lị của tỉnh Punjab; còn thủ phủ của bang Punjab thuộc Ấn Độ là
Chandigarh, 248 km (154 miles) từ
Lahore.
[5] Tiếng Punjab tại Ấn Độ sử dụng chữ cái
Gurmukhi, trong khi tại Pakistan thì dùng chữ cái
Shahmukhi.