Mary, Nữ vương của người Scot (
tiếng Anh: Mary, Queen of the Scots;
tiếng Pháp: Marie Ire d’Écosse;
8 tháng 12,
1542 –
8 tháng 2,
1587), thường được gọi là
Nữ vương Mary,
Nữ hoàng Mary,
Mary Stuart[3] hoặc
Mary I của Scotland, là
Nữ vương của
Vương quốc Scotland từ ngày
14 tháng 12 năm
1542, đến ngày
24 tháng 7 năm
1567. Bà còn là
Vương hậu của
Vương quốc Pháp từ ngày
10 tháng 7 năm
1559 đến ngày
6 tháng 12 năm
1560. Tước hiệu Nữ vương của bà hay được gọi thành
Nữ hoàng trong
ngôn ngữ báo đài Việt Nam.Mary là người con duy nhất còn sống sót của
James V của Scotland, và bà trở thành Nữ vương kế vị cha mình khi chỉ vừa được 6 ngày tuổi kể từ khi cha bà qua đời, điều đó khiến bà trở thành một trong những
quân chủ nhỏ tuổi nhất được ghi nhận trong
lịch sử thế giới. Bà dành phần lớn tuổi thơ của mình ở Pháp trong khi Vương quốc Scotland được cai trị bởi các
nhiếp chính. Vào năm
1558, bà kết hôn với
Trữ quân nước Pháp là
Francis thông qua những lợi ích đồng minh được kí kết giữa Pháp và Scotland. Francis đăng quang ngôi vua và trở thành Quốc Francis II năm
1559, biến Mary trở thành Vương hậu Pháp cho đến khi Francis qua đời vào tháng 12 năm
1560. Sớm rơi vào cảnh góa bụa, Mary trở lại triều đình Scotland, bà cập bến
Leith ngày
19 tháng 8 năm
1561. Bốn năm sau, bà kết hôn với người em họ,
Henry Stuart, Lãnh chúa Darnley, nhưng cuộc hôn nhân không hạnh phúc. Tháng 2 năm
1567, nơi ở của Darnley bị nổ tung và ông ta được phát hiện đã bị giết trong vườn.
James Hepburn, Bá tước thứ tư của Bothwell, người bị tình nghi đã gây ra cái chết của Darnley, nhưng ông ta được trắng án vào tháng 4 năm
1567, và tháng sau thì kết hôn với Mary. Sau một cuộc nổi loạn, Mary bị giam lỏng trong
Lâu đài Loch Leven. Ngày
24 tháng 7 năm
1567, bà bị ép phải
thoái vị và nhường ngôi cho hoàng tử
James, người con trai mới 1 tuổi với Darnley. Sau nỗ lực giành lại ngai vàng bất thành, bà chạy trốn xuống phía nam tìm kiếm sự giúp đỡ từ người cô họ,
Nữ vương Elizabeth I của Anh. Mary trước đó đã tuyên bố chủ quyền đối với ngai vàng của Elizabeth và nhận được sự ủng hộ từ những người
Công giáo ở Anh, bao gồm cả những người tham gia vào một cuộc nổi loạn được gọi là
Cuộc khởi nghĩa phương Bắc. Nhận thấy Mary là một mối đe dọa, Elizabeth giam lỏng bà ở nhiều tòa lâu đài và thành ấp khác nhau tại Anh quốc. Sau khoảng 18 năm rưỡi ở trong tù, Mary bị buộc tội phản quốc và bị chém đầu.