Rối loạn nhân cách ái kỷ, hay còn gọi là
vĩ cuồng, (
tiếng Anh: narcissistic personality disorder, viết tắt là
NPD đặt theo tên
Narcissus) là một bệnh lý
rối loạn nhân cách có đặc trưng là việc thường xuyên phóng đại tầm quan trọng của bản thân, khao khát được mọi người
ngưỡng mộ và thiếu sự
đồng cảm với người khác.
[1][2] Người mắc NPD thường dành nhiều thời gian mơ mộng về việc có được
quyền lực và thành công, đồng thời cảm thấy bị đối xử bất công vì chưa thể đạt được điều đó. Các triệu chứng này thể hiện một lối suy nghĩ mang tính ám ảnh và
cách nhìn nhận bản thân không ổn định, và thường có mục đích bù đắp cho cuộc sống không được như ý ở thực tại. Những hành vi ái kỷ như vậy thường khởi phát từ đầu độ tuổi trưởng thành và xuất hiện trong nhiều bối cảnh khác nhau.
[2] Trong vài năm trở lại đây, những người được chẩn đoán là mắc NPD đã lên tiếng về sự kỳ thị đối với căn bệnh trên các phương tiện truyền thông, cũng như về mối liên hệ giữa căn bệnh với việc bị
lạm dụng lúc nhỏ.
[2]Nguyên nhân dẫn đến rối loạn nhân cách ái kỷ vẫn chưa được tìm ra, nhưng được cho là có liên hệ với một số loại chấn thương tâm lý nhất định.
[3] Theo
Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần (DSM) do
Hiệp hội Tâm thần học Hoa Kỳ xuất bản, NBP được xếp vào các
rối loạn nhân cách nhóm B.
[2] NPD được chẩn đoán bởi một chuyên gia y tế bằng cách phỏng vấn người cần chẩn đoán.
[1] NPD không nên bị nhầm lẫn với trạng thái
hưng cảm và
rối loạn sử dụng chất gây nghiện.
[2]Các liệu pháp điều trị rối loạn nhân cách ái kỷ vẫn chưa được nghiên cứu rõ ràng.
[1] Việc
trị liệu tâm lý thường gặp khó khăn bởi người mắc NPD thường không xem các vấn đề của họ là triệu chứng bệnh cho dù họ cảm thấy phiền muộn về tinh thần. Người bệnh NPD cũng có thể mắc các bệnh tâm lý đồng diễn khác, khiến việc xác định các triệu chứng trở nên khó khăn.
[1] Khoảng 1% dân số thế giới được cho là mắc NPD.
[3] Bệnh xảy ra ở nam giới nhiều hơn ở nữ giới, và thường xuất hiển ở người trẻ tuổi thay vì người lớn tuổi.
[1][2] Khái niệm
nhân cách ái kỷ được miêu tả lần đầu tiên bởi nhà phân tích tâm lý
Robert Waelder vào năm 1925. Tên gọi rối loạn nhân cách ái kỷ được đặt bởi
Heinz Kohut vào năm 1968.
[4][5]