Trong
chuyển động sóng, hay trong các chuyển động nói chung có
biên độ biển đổi theo
thời gian một cách
tuần hoàn, có thể áp dụng
biến đổi Fourier, để phân tích chuyển động này thành tổng các biến đổi theo
hàm điều hòa (hàm
sin hay
cos). Các hàm này thể hiện các
sóng đơn sắc (hay tuần hoàn đơn tần), và có thể coi là hình chiếu của
chuyển động tròn đều trên một phương bất kỳ.
Pha của
sóng (
pha sóng) hay của chuyển động tuần hoàn nói chung, chính là
góc trong chuyển động tròn đều này.Ví dụ, xét hàm số sin thể hiện một sóng đơn sắc, tại một vị trí cố định, sau đây:Ở đây t là
thời gian, F là
tần số, đại lượng 2 π F t + φ {\textstyle 2\pi Ft+\varphi } chính là
pha của hàm sóng này, φ là
pha ban đầu (tại t = 0).Một hàm sóng này được gọi là
trễ pha/
chậm pha hay
sớm pha/
nhanh pha (tổng quát là
lệch pha) với hàm sóng kia nếu pha ban đầu của hàm sóng này nhỏ hơn hay lớn hơn (hay tổng quát là khác) hàm sóng kia.Ví dụ, hàm sóng sau trễ pha π 2 {\textstyle {\frac {\pi }{2}}} , cũng được gọi là trễ pha 1 4 {\textstyle {\frac {1}{4}}}
chu kì, so với hàm bên trên, tại cùng vị trí:Do
chu kì của một
sóng được cho bởi T = 1 F {\textstyle T={\frac {1}{F}}} . Như vậy, trong biểu diến hàm sóng, khi thay đổi cách tính thời gian từ t đến t*, cụ thể là sự dịch chuyển gốc thời gian (chọn mốc mà t* = 0), để đảm bảo biểu diễn cùng một hàm sóng, cần thay đổi pha ban đầu một cách tương ứng. Ngược lại, có thể thay đổi pha tại mốc t*=0 bằng cách dịch chuyển mốc tính thời gian.Sự lệch pha của các sóng là quan trọng khi xét đến sự
giao thoa giữa các sóng. Hai sóng
cùng pha, có chênh lệch pha ban đầu bằng 0, sẽ
cộng hưởng; hai sóng
ngược pha, có chênh lệch pha ban đầu là π, sẽ triệt tiêu nhau.