Hachiman (八幡神/八幡大菩薩, Hachiman-shin/Hachiman-dai Bosatsu/ Yawata no kami
?, Bát Phiên thần/Bát Phiên Đại Bồ Tát) là
thần chiến tranh của đạo
Shinto, và người bảo vệ thiêng liêng của
nước Nhật và người Nhật. Tên của vị thần này có nghĩa là Thần của tám cờ hiệu, nói dến 8 cờ hiệu trên trời báo hiệu sự ra đời của
Thiên hoàng Ojin thần thánh. Con vật biểu tượng và người truyền thông điệp của ông là
chim bồ câu.Từ thời cổ đại, Hachiman đã được nông dân thờ làm thần
nông nghiệp và ngư dân hy vọng ông sẽ mang đầy cá vào lưới của họ. Trong tôn giáo Shinto, ông được đồng nhất bằng huyền thoại với Thiên hoàng Ojin, con trai của
Hoàng hậu Jingu, từ
thế kỷ 3-
4 CN. Tuy vậy, sau khi
Phật giáo du nhập vào Nhật Bản, Hachiman trở thành một vị thần chung, hòa trộn giữa tín ngưỡng Shinto bản đại với Phật giáo. Trong các vị Phật
thế kỷ 8, ông có liên hệ với vị
Bồ Tát Daibosatsu.
[1]Hachiman cũng nổi tiếng với việc là người bảo vệ cho gia tộc
samurai Minamoto.
Minamoto no Yoshiie, khi đến tuổi trường thành tại
đền Iwashimizu tại
Kyoto, lấy cái tên Hachiman Taro Yoshiie và qua lòng dũng cảm trong chiến đấu và đức hạn trong chỉ huy, được kính trọng coi là samurai lý tưởng qua nhiều thời đại. Sau khi hậu duệ của ông là
Minamoto no Yoritomo trở thành
shogun và lập ra
Mạc phủ Kamakura ở
Kamakura, Nhật Bản, ông chuyển
Tsurugaoka Hachiman-gū ở
Kamakura từ Zaimokuza đến vị trí của nó ngày nay, và bắt đầu tôn kính Hachiman làm người bảo vệ cho gia tộc.Trong suốt thời kỳ phong kiến ở Nhật, việc thờ phụng Hachiman lan ra khắp nước Nhật, không chỉ trong tầng lớp samurai, mà còn cả nông dân. Sự phổ biến của ông được thể hiện với việc xây dựng 3.000
ngôi đền ở Nhật để thờ phụng Hachiman, con số lớn thứ hai, chỉ sau đền thờ thần
Inari. Đền Usa ở
Usa,
tỉnh Oita là ngôi đền chính của những ngôi đền này và cùng với
Tsurugaoka Hachiman-gū và
đền Iwashimizu, nổi tiếng là những đền quan trọng nhất thờ Hachiman.Biểu tượng của Hachiman thiết kế theo kiểu một
tomoe, một xoáy nước tròn hay gió xoáy với ba đầu xoay sang trái hoặc phải. Nhiều gia tộc samurai sử dụng gia huy tomoe, và mỉa mai là, một số truy nguồn gốc tổ tiên lại là kẻ thù ghê gớm của nhà Minamoto, nhà
Taira từ chi của
Thiên hoàng Kanmu (Kammu Heishi).