David Keith Lynch (sinh ngày 20 tháng 1 năm 1946) là đạo diễn, biên kịch, nhà sản xuất, họa sĩ, nhạc sĩ và nhiếp ảnh gia người Mỹ. Ông nổi tiếng nhờ những bộ phim mang phong cách siêu thực, độc đáo. Những yếu tố kỳ ảo, bạo lực trong những tác phẩm của ông thường khiến người xem "ghê rợn, bị xúc phạm hoặc bối rối".
[1]Sinh ra trong gia đình tầng lớp trung lưu tại
Missoula, Montana, Lynch chu du khắp Hoa Kỳ khi còn nhỏ, trước khi theo học mỹ thuật tại
Học viện Nghệ thuật Pennsylvania ở
Philadelphia, nơi ông bắt đầu sản xuất những thước phim ngắn đầu tiên. Ông chuyển tới
Los Angeles và sản xuất bộ phim dài đầu tiên,
Eraserhead (1977). Sau khi tác phẩm siêu thực kinh dị này tạo tiếng vang trong cộng đồng phim đêm khuya, Lynch đạo diễn bộ phim tiểu sử về
Joseph Merrick mang tên
The Elephant Man (1980) mang về thành công lớn. Ông được
De Laurentiis Entertainment Group chiêu mộ và thực hiện thêm hai bộ phim: khoa học viễn tưởng
Dune (1984), gặp thất bại về doanh thu và chuyên môn; và
Blue Velvet (1986) gây nhiều tranh cãi nhưng được giới phê bình đánh giá tốt.Tiếp đó, Lynch tạo dựng loạt chương trình truyền hình cùng
Mark Frost, bao gồm chương trình nổi tiếng
Twin Peaks (1990–1991; 2017); phim tiếp nối
Twin Peaks: Fire Walk with Me (1992); phim đồng hành
Wild at Heart (1990) và phim gia đình
The Straight Story (1999). Tập trung vào chủ đề siêu thực, ông liên tiếp phát hành ba bộ phim xoay quanh nội dung về "logic giấc mơ" và cách dẫn chuyện độc đáo: phim tâm lý ly kỳ
Lost Highway (1997), phim
neo-noir Mulholland Drive (2001) và phim kỳ bí
Inland Empire (2006). Ông còn sản xuất nhiều chương trình lấy
Internet làm trọng tâm, như phim hoạt hình
DumbLand (2002) và phim hài kịch tình huống
Rabbits (2002).Ông đã phát hành 2 album đơn ca—
Crazy Clown Time (2011) và
The Big Dream (2013)—cùng âm nhạc trong nhiều bộ phim như "Ghost of Love" trong
Inland Empire. Ông thành lập
Quỹ David Lynch để hưởng ứng cho chương trình dạy Thiền học tại nhiều trường học; viết hai quyển sách—
Images (1994) và
Catching the Big Fish (2006); và đạo diễn nhiều video âm nhạc cùng quảng cáo.Ông đã giành 3 đề cử
giải Oscar, bao gồm hai đề cử dành cho
Đạo diễn xuất sắc nhất.
[2] Ông hai lần thắng
Giải César cho phim nước ngoài hay nhất, giải
Cành cọ vàng tại
Liên hoan phim Cannes và giải
Sư tử vàng cho Thành tựu trọn đời tại
Liên hoan phim Venice. Chính phủ Pháp vinh danh ông bằng
Bắc đẩu bội tinh, là huân chương cao quý nhất của Nhà nước Pháp, với danh hiệu "Hiệp sĩ" năm 2002 và "Sĩ quan" năm 2007.
[3] Blue Velvet và Mulholland Drive được xem là những bộ phim vĩ đại nhất theo từng thập niên.
[4][5] The Guardian gọi Lynch là "đạo diễn quan trọng nhất của kỷ nguyên này".
[6]