Trường đại học, học viện và viện hàn lâm là các cơ sở giáo dục bậc cao đào tạo các bậc cao đẳng, đại học, thạc sĩ và tiến sĩ, là các cấp học tiếp theo sau khi học hết cấp trung học, được xếp vào nhóm ưu tiên phát triển cao nhất bởi chính quyền các nước nhằm tạo sức nặng cho một đòn bẩy phát triển kinh tế xã hội bằng giáo dục bậc cao.[1][2]Theo Quy hoạch mạng lưới các trường đại học của Chính phủ, mô hình các cơ sở giáo dục đại học tại Việt Nam gồm các Hệ thống đại học tập hợp nhiều trường đại học thành viên cùng với các trường đại học chuyên ngành, đa ngành và học viện, với trung tâm giáo dục cả nước là Hà Nội. Việt Nam không xét ưu tiên phát triển giáo dục dựa trên quy mô đào tạo vì vậy nhiều đại học chuyên ngành và đại học đa ngành quy mô nhỏ được tín nhiệm học thuật cao tại Việt Nam.[3] Thành tích trong đào tạo, nghiên cứu khoa học và danh tiếng cựu sinh viên sẽ tạo nên danh tiếng của một trường đại học.Đối với đại học công lập có hai cơ chế hoạt động chính đó là nhà nước kiểm soát và tự chủ, cả hai cơ chế đều được nhà nước cấp kinh phí hoạt động. Với cơ chế tự chủ các trường đại học sẽ được quyền quyết định về vấn đề nhân sự, chương trình đào tạo, hình thức dạy và học, hoạt động nghiên cứu khoa học và thu chi tài chính vì vậy nhà nước giảm chi ngân sách cho nhóm trường này.[4][5] Trong báo cáo tổng kết 5 năm thực hiện Nghị quyết 29 Trung ương Đảng của Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, Ngân sách Nhà nước chi cho giáo dục luôn trên mức mức 20%. Tổng quyết toán chi ngân sách cho hệ thống giáo dục công lập cho năm gần nhất là 248 nghìn tỉ đồng.[6][7]Đối với đại học tư thục có hai cơ chế hoạt động chính đó là tư thục do doanh nghiệp sở hữu và đại học dân lập do một cá nhân đứng tên chịu trách nhiệm trong các hoạt động kinh doanh của nhà trường. Đại học tư thục là một doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ giáo dục do Hội đồng quản trị của trường có quyền quyết định chiến lược kinh doanh, chiến lược quảng cáo, quy mô tuyển sinh, chương trình giảng dạy và nghiên cứu khoa học,[8] cũng vì cơ chế quá thoáng mà đại học tư thục đang gây tranh cãi về chất lượng đào tạo.[9] Dựa trên kết quả đào tạo thực tiễn, theo quyết định số 61/2009/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ,[10] kể từ ngày 17/4/2009 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã áp chế quy định ngừng cấp phép đào tạo nhóm ngành giáo dục, luật, chính trị, báo chí, công an, quân đội cho các trường đại học tư thục.[11]Học viện hay viện hàn lâm là mô hình giáo dục được phát triển từ đại học, ra đời sau này. So với đại học, học viện và viện hàn lâm đào tạo mang tính chất hàn lâm hơn, thiên hướng nghiên cứu. Viện hàn lâm là cơ sở giáo dục bậc cao cấp cao nhất, thành viên của viện hàn lâm thường bao gồm những cá nhân xuất chúng trong những lĩnh vực có liên quan, những người được các thành viên khác bầu chọn, hoặc được chính phủ bổ nhiệm. Giá trị văn bằng được cấp bởi đại học truyền thống và học viện là tương đương nhau.Hệ đào tạo liên kết quốc tế (hay được gọi với tên khác là hệ đào tạo quốc tế, hệ đào tạo tiên tiến) là chương trình hợp tác đào tạo giữa hai thương hiệu trường đại học đến từ hai quốc gia khác nhau, kể cả trường công lập tại Việt Nam. Hiện đang được tổ chức đào tạo theo các cơ chế: Thứ nhất là hình thức học toàn thời gian tại Việt Nam hoặc học tại cả hai nước với thời lượng học khác nhau. Thứ hai là lấy bằng tại trường đối tác hoặc bằng do hai trường cùng cấp.[12]Theo quy định về thời gian đào tạo ở bậc đại học của Bộ Giáo dục và Đào tạo, thời gian đào tạo đã bao gồm thời gian thực tập là 04 năm, 05 năm, 07 năm tương ứng với văn bằng cử nhân, kỹ sư, bác sĩ. Thời gian đào tạo bậc cao học là 02 năm và tiến sĩ từ 03 đến 04 năm thể theo chuyên ngành đào tạo.