Thắt cổ chai quần thể (đôi khi gọi là thắt cổ chai di truyền) là thuật ngữ dịch từ tiếng Anh
population bottleneck,
[1] dùng để chỉ hiện tượng hoặc kết quả sự suy giảm mạnh mẽ
kích thước quần thể một cách đột ngột trong quần thể
sinh vật.
[1][2][3][4]Nguyên do của hiện tượng thường là thiên tai (như
động đất, sóng thần, lũ lụt, cháy rừng, hạn hán, dịch bệnh) hoặc do hoạt động của con người gây ra (như tràn dầu, đốt rừng, ... gây
diệt chủng. Sự kiện như vậy có thể làm giảm lượng
gen của một dân số. Sau đó một dân số nhỏ hơn với một sự đa dạng di truyền tương ứng nhỏ hơn, là nguồn
gen ít đa dạng cho các thế hệ sinh sản hữu tính kế tiếp. Sự đa dạng di truyền thấp, chỉ tăng dần theo thời gian khi các đột biến ngẫu nhiên xảy ra. Hệ quả của nó là sự mất mát các biến dị di truyền, giảm sự vững mạnh của dân số và giảm khả năng thích nghi với thay của đổi môi trường.
[5]Sau là hai khả năng: sự khôi phục dân số hoặc
tuyệt chủng.Một hình thức hơi khác của nút cổ chai có thể xảy ra khi một nhóm nhỏ bị cách ly.Sự kiện này tạo ra quần thể ít đa dạng di truyền. Vì thế nghiên cứu cổ chai di truyền đóng vai trò quan trọng trong
bảo tồn sinh học, xác định
quy mô quần thể tối thiểu trong bối cảnh bảo tồn hoặc trong nông nghiệp với kiểm soát sinh học và
dịch hại.
[6]