Chiến dịch giải phóng Novorossiysk là cuộc tấn công chiến thuật của Tập đoàn quân 18 và Hạm đội Biển Đen (Liên Xô) từ ngày 10 đến ngày 16 tháng 9 năm 1943 để thu hồi thành phố và quân cảng Novorossiysk trong cuộc Chiến tranh vệ quốc vĩ đại. Mặc dù chiến dịch đổ bộ lên Stenichka (???) và Nam Ozereika hồi tháng 2 năm 1943 không thành công như quân đội Liên Xô đã đánh chiếm và giữ được đầu cầu tại khu vực Myskhako - Stenichka trong 225 ngày đêm, tạo một bàn đạp thuận lợi để tổ chức tấn công giải phóng Novorossiysk sau này và làm phân tán một phần lực lượng của Tập đoàn quân 17 (Đức) đồng thời làm cho Bộ Tổng chỉ huy tối cao quân đội Đức Quốc xã không thể sử dụng Tập đoàn quân 17 vào các hướng mặt trận khác quan trọng hơn.[1]Khác với chiến dịch Myskhako, cuộc tấn công giải phóng Novorossyisk trung tuần tháng tháng 9 năm 1943 diễn ra với sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa Phương diện quân Bắc Kavkaz với Hải quân hạm đội Biển Đen và không quân Liên Xô. Mặt khác, chiến dịch giải phóng Novorossiysk tháng 9 năm 1943 còn nằm trong một kế hoạch hoạt động quân sự chung của toàn bộ Phương diện quân Bắc Kavkaz để giải phóng hoàn toàn bán đảo Taman. Điều này đã làm cho Tập đoàn quân 17 (Đức) không thể chủ động điều lực lượng đi ứng cứu cho các hướng bị uy hiếp khi họ bị tấn công đồng loạt trên toàn tuyến mặt trận và từ phía biển.[2]Chiến dịch này được tổ chức cùng lúc với Chiến dịch Taman. Cùng thời gian, các Tập đoàn quân 9 và 56 phải tiếp tục tấn công từ phía Đông, đánh thẳng vào chính diện phòng ngự của chủ lực Tập đoàn quân 17 (Đức). Chiến dịch giải phóng Novorossiysk kết thúc nhanh chóng sau một tuần với việc 5 sư đoàn Đức và Romania bị thiệt hại nặng và phải rút khỏi khu vực Novorossyisk về trung tâm bán đảo Taman. Thành công của chiến dịch này đã tạo thêm một mũi tấn công vu hồi để Phương diện quân Bắc Kavkaz (Liên Xô) tiếp tục cuộc tấn công giải phóng bán đảo Taman bị quân đội Đức Quốc xã chiếm đóng từ tháng 8 năm 1942.