Transoxiana (cũng viết là
Transoxiania) là một tên gọi cổ xưa dùng để chỉ một phần lãnh thổ tại
Trung Á, ngày nay lãnh thổ này tương ứng với
Uzbekistan,
Tajikistan, miền nam
Kyrgyzstan và tây nam
Kazakhstan. Về mặt địa lý, đây là khu vực nằm giữa các sông
Amu Darya (
tiếng Hy Lạp cổ: Ώξος Ōxos) và
Syr Darya. Ngày nay, tên gọi này thường mang ngụ ý rằng người ta đang nói về khu vực vào khoảng thời gian từ trước đó đến khoảng thế kỷ thứ 8, mặc dù thuật ngữ vẫn còn tiếp tục được các sử gia phương Tây sử dụng trong nhiều thế kỷ sau đó. Trong sử thi Ba Tư
Shahnameh, do nhà thơ
Ferdowsi viết, Transoxiana là quê hương của các bộ lạc du mục Ba Tư và sông Oxus là biên giới giữa Ba Tư và
Turan. Khu vực đã từng là một phần của
triều Achaemenes của Ba Tư dưới cái tên
Sogdiana. Tuy nhiên Transoxiana là một từ
tiếng Latinh và có nghĩa là "phía bên kia sông Oxus", tên tiếng Hy Lạp của sông
Amu Darya, trong đó mô tả khu vực hoàn toàn dưới quan điểm của người Hy Lạp và La Mã. Khu vực cũng từng được gọi là prdry hay Faraa-rood trong
tiếng Ba Tư trung đại,
[1] tên phía sau có nghĩa là "cái mà vượt qua sông". Sau khi người Ả Rập xâm lược, họ gọi khu vực là mā warā' an-nāhr, dịch từ tiếng Ba Tư Trung đại và có cùng ý nghĩa.