tiếng Catalunya, València
Pháp ÝTiếng Catalunya (català, phát âm:
[kətəˈla] hay [kataˈla]) là một
ngôn ngữ Rôman, ngôn ngữ dân tộc và là
ngôn ngữ chính thức của
Andorra, và là một ngôn ngữ đồng chính thức ở những
cộng đồng tự trị Tây Ban Nha là
Catalunya,
quần đảo Baleares và
cộng đồng Valencia (nơi người ta gọi nó là Valencià (
"tiếng València")), cũng như ở thành phố
Alghero trên đảo thuộc
Ý là
Sardegna. Ngôn ngữ này cũng được nói ở cộng đồng tự trị
Aragón (ở
La Franja) và
Murcia (ở
Carche) thuộc
Tây Ban Nha, và về mặt chính thức cũng được công nhận ở một mức độ nào đó ở vùng lịch sử
Roussillon phía nam nước
Pháp, gần như tương đương với tỉnh
Pyrénées-Orientales (
Bắc Catalunya).Tiếng Catalunya phát triển từ
tiếng Latinh bình dân ở cả hai phía ở khu vực phía đông dãy núi Pyrénées (các hạt Rosselló, Empúries, Besalú, Cerdanya, Urgell, Pallars và Ribagorça). Ngôn ngữ này có các đặc điểm chung với các ngôn ngữ Gallo-Romance, Ibero-Romance, và các loại ngôn ngữ nói Gallo-Ý ở miền Bắc Italia.Do một hệ quả của các cuộc chinh phục của người Aragón và Catalunya vào Al-Andalus (bán đảo Iberia thuộc Hồi giáo ngày xưa) ở phía nam và phía tây, ngôn ngữ này lan rộng đến phần lớn khu vực ngày nay là Catalunya, quần đảo Baleares và phần lớn cộng đồng Valencia.Trong suốt thế kỷ 15, trong thời kỳ vàng son Valencia, tiếng Catalunya đã đạt đến đỉnh cao văn hóa của nó, một đỉnh cao mà sau này chỉ đến thời La Renaixença ("Phục Hưng"), bốn thế kỷ sau mới lại có được.